Referat mavzu: klassik maktab vakillarining iqtisodiy qarashlari guruh

Klassikaning ikkinchi oqimi
Eski klassik maktabning ikkinchi oqimi Sismon-de-Sismondi va Tomas Maltus tomonidan ifodalanadi.
Tomas Maltus
Iqtisodiyotga yorqin, original hissa klassik maktab vakili ingliz T.Maltus tomonidan qo'shildi. 1798-yilda nashr etilgan T.Maltusning “Aholi qonuni boʻyicha tajriba” traktati kitobxonlarda shu qadar kuchli taassurot qoldirdi va qoʻymoqdaki, bu asar yuzasidan muhokamalar hozirgacha davom etmoqda. Bu munozaralardagi baholar doirasi nihoyatda keng: “yorqin bashorat”dan tortib, “ilmiyga qarshi bema’nilik”gacha.
T.Maltus demografik muammolar haqida birinchi yozgan emas, balki, ehtimol, u birinchi bo'lib aholi o'zgarishi qonuniyatlarini tavsiflovchi nazariyani taklif qilishga uringan. Uning dalillar va statistik illyustratsiyalar tizimiga kelsak, o'sha kunlarda ularga nisbatan ko'plab da'volar bildirilgan. XVIII-XIX asrlarda T.Maltus nazariyasi, asosan, uning muallifi birinchi marta ijtimoiy islohot orqali insoniyat jamiyatini takomillashtirish mumkinligi haqidagi keng tarqalgan tezisni rad etishni taklif qilganligi tufayli ma'lum bo'ldi. Iqtisodiyot fani uchun T. Maltus risolasi keyinchalik klassik va boshqa ba'zi maktablarning boshqa nazariyotchilari tomonidan qo'llanilgan analitik xulosalar uchun qimmatlidir.
Ma'lumki, A.Smit jamiyatning moddiy boyligi iste'mol tovarlari hajmi va aholi o'rtasidagi nisbat ekanligidan kelib chiqqan. Klassik maktab asoschisi asosiy e'tiborni ishlab chiqarish hajmining o'sishi qonuniyatlari va shartlarini o'rganishga qaratdi, lekin u aholining o'zgarishi qonuniyatlari bilan bog'liq masalalarni amalda ko'rib chiqmadi. Bu vazifani T.Maltus zimmasiga oldi.
T.Maltus nuqtai nazaridan “nasl qoldirish instinkti” bilan qishloq xoʻjaligi ishlab chiqarishi uchun yaroqli cheklangan yer oʻrtasida ziddiyat mavjud. Instinktlar insoniyatni juda yuqori tezlikda, "eksponensial" ravishda ko'paytirishga majbur qiladi. O'z navbatida, qishloq xo'jaligi va faqat u odamlar uchun zarur bo'lgan oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqaradi, bu mahsulotlarni "arifmetik progressiyada" ancha past tezlikda ishlab chiqarishga qodir.