Referat Mavzu: Korrupsiyaga karshi kurashish kompleans nazorat tizimi tushunchasi va rivojlanish boskichlari

Иқтисодий омиллар:
тадбиркорлик фаолиятининг юқори даражадаги трансакциявий харажатлари (“қонунга бўйсуниш баҳоси”), бозор хўжалиги доирасидаги рақобат, иқтисодиётнинг турли секторларининг нотекис ривожланиши, инфляция, алмашув курсларининг кескин ўзгариб туриши, солиққа тортиш тизими ва бошқалар.
Ижтимоий омиллар:
жамиятнинг ижтимоий табақалашуви, «хавф гуруҳлари»нинг мавжудлиги, меҳнат қонунчилигининг бузилиши, муҳожир ишчилар, аёллар ва ўсмирлар меҳнатидан фойдаланишда ижтимоий адолат принципларига риоя этилмаслиги ва ҳ.к.
Ҳуқуқий омиллар:
тадбиркорликнинг ҳуқуқий асоси номукаммаллиги, бозор хўжалигининг ўзгариб борувчи шарт-шароитлари билан мавжуд қонунчилик базаси ўртасида зиддият мавжудлиги, уй хўжалигининг тартибга солинмаслиги ва ш.к.
Ахлоқий омиллар:
қонунчилик ҳамда тадбиркорликнинг ахлоқий асослари ўртасидаги зиддиятлар, давлат ва жамият, давлат ва индивид манфаатлари ўртасидаги зиддиятлар; миллий анъаналарнинг ҳисобга олинмаслиги, диний қоидаларнинг таъсири ва бошқалар.
Сиёсий омиллар:
ҳокимият ва йирик капитал ўртасидаги ўзаро муносабатлар, олигархиянинг шаклланиши, ҳокимият кучи ҳамда иқтисодий фаолиятга таъсир кўрсатишнинг кучга асосланган усуллари ўртасидаги нисбат. Иқтисодиётни ривожлантиришнинг объектив эҳтиёжлари ва давлат сиёсати ўртасидаги зиддият ва ш.к.

2) Коррупсияга қарши курашнинг асосий тамойиллари:

қонунийлик;

фуқароларнинг ҳуқуқлари, еркинликлари ва қонуний манфаатларининг устуворлиги;

очиқлик ва ошкоралик;

мустаҳкамлик;

давлат ва фуқаролик жамиятининг ўзаро ҳамкорлиги;

коррупсиянинг олдини олиш чора-тадбирлари устуворлиги;

жавобгарликнинг муқаррарлиги.

3) Давлат ва бошқа коррупцияга қарши дастурлар
Коррупсияга қарши фаолиятни амалга оширувчи ва унда иштирок етувчи органлар ва ташкилотлар

1. Коррупсияга қарши кураш фаолияти билан шуғулланувчи давлат органлари

Коррупцияга қарши фаолият билан бевосита шуғулланадиган давлат органлари:

Ўзбекистон Республикаси бош прокуратураси;

Республика миллий хавфсизлик хизмати

Uzbekistan;

Ўзбекистон Республикаси ички ишлар вазирлиги;

Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги;

Ўзбекистон Республикаси Бош прокуратураси ҳузуридаги солиқ, валютага оид жиноятлар ва пул ювишга қарши курашиш департаменти.

Коррупсияга қарши кураш фаолияти қонун ҳужжатларига мувофиқ бошқа давлат органлари томонидан ҳам амалга оширилади.

2. Идоралараро коррупцияга қарши комиссиялар

Коррупсияга қарши курашиш бо ъ йича Республика идоралараро комиссияси (бундан буён матнда идоралараро комиссия деб юритилади) коррупсияга қарши курашиш фаолияти билан шуг ъ улланувчи ва унда иштирок етувчи органлар ва ташкилотлар фаолиятини мувофиқлаштириш мақсадида тузилмоқда. Идоралараро комиссияни шакллантириш ва фаолият кўрсатиш тартиби Ўзбекистон Республикаси Президенти томонидан белгиланади.

Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар ва Тошкент шаҳрида қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда коррупсияга қарши курашиш бо ъ йича ҳудудий идоралараро комиссиялар (бундан буён матнда ҳудудий идоралараро комиссиялар деб юритилади) ташкил етилмоқда.

Идоралараро комиссиянинг асосий вазифалари:

давлат ва бошқа коррупцияга қарши дастурларни ишлаб чиқиш ва амалга оширишни ташкил етиш;

коррупсияга қарши кураш фаолияти билан шуғулланувчи ва иштирок етувчи органлар ва ташкилотларнинг фаолиятини мувофиқлаштириш ҳамда ўзаро ҳамкорлигини таъминлаш;

аҳолининг ҳуқуқий онги ва ҳуқуқий маданиятини ошириш, жамиятда коррупсияга нисбатан муросасиз муносабатни шакллантириш чора-тадбирларини ишлаб чиқиш ва амалга оширишни ташкил етиш;

коррупсияга оид ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш, аниқлаш ва уларни бостириш, уларнинг оқибатларини, шунингдек уларга ёрдам берадиган сабаб ва шароитларни бартараф етиш бўйича чора-тадбирлар самарадорлигини оширишни таъминлаш;

коррупция ҳолати ва тенденциялари тўғрисида маълумот тўплаш ва таҳлил қилиш;

коррупсияга қарши чора-тадбирларнинг амалга оширилишини monitoring қилиш, ушбу соҳадаги мавжуд ташкилий, амалий ва ҳуқуқий механизмларнинг самарадорлигини баҳолаш;

коррупсияга қарши қонунчиликни такомиллаштириш ва бу борадаги ишларни такомиллаштириш бўйича таклифлар тайёрлаш;

ҳудудий идоралараро комиссиялар фаолиятини мувофиқлаштириш.

3. Ўзбекистон Республикаси бош прокуратурасининг коррупсияга қарши курашиш соҳасидаги ваколатлари

Ўзбекистон Республикаси Бош прокуратураси ўз ваколатлари доирасида:

давлат ва бошқа коррупцияга қарши дастурларни ишлаб чиқиш ва амалга оширишда қатнашади;

коррупсияга қарши қонунчиликнинг аниқ ва бир хилда бажарилишини назорат қилади;

тезкор-тергов фаолиятини, суриштирувни, дастлабки терговни амалга оширувчи, шунингдек коррупсияга қарши курашиш соҳасидаги ҳуқуқбузарликларнинг олдини олувчи органлар фаолиятини мувофиқлаштиради;

коррупция билан боғлиқ жиноятлар бўйича дастлабки терговни амалга оширади;

коррупция ҳолати ва коррупсияга қарши кураш натижалари тўғрисида маълумот тўплайди ва таҳлил қилади;

жисмоний ва юридик шахсларнинг коррупсия фактлари бўйича мурожаатларини кўриб чиқади ва уларнинг бузилган ҳуқуқларини тиклаш ва қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш чораларини кўради;

коррупсияга қарши курашиш соҳасидаги қонун ижодкорлиги фаолиятида, шу жумладан Қонунчилик ташаббуси ҳуқуқини амалга оширишда қатнашади;

жамиятда ҳуқуқий онг, ҳуқуқий маданиятни юксалтириш ва қонун устуворлигини мустаҳкамлашга қаратилган аҳоли ўртасида ҳуқуқий тарғибот тадбирларида қатнашади;

коррупсияга оид ҳуқуқбузарликларнинг ўз вақтида олдини олиш, уларни аниқлаш ва уларга чек қўйиш, уларнинг оқибатларини бартараф етиш, шунингдек уларга ёрдам берадиган сабаб ва шарт-шароитларни таъминлаш бўйича чора-тадбирларни ишлаб чиқади ва амалга оширади;

коррупсияга қарши фаолиятни амалга оширувчи ва унда иштирок етувчи бошқа органлар ва ташкилотлар билан ўзаро ҳамкорлик қилади;

коррупсияга қарши кураш соҳасида халқаро ҳамкорликни амалга оширади.

Ўзбекистон Республикаси Бош прокуратураси қонун ҳужжатларига мувофиқ бошқа ваколатларни ҳам амалга ошириши мумкин.

4. Ўзбекистон Республикаси миллий хавфсизлик хизматининг коррупсияга қарши курашиш соҳасидаги ваколатлари

Ўзбекистон Республикаси Миллий хавфсизлик хизмати ўз ваколатлари доирасида:

давлат ва бошқа коррупцияга қарши дастурларни ишлаб чиқиш ва амалга оширишда қатнашади;

коррупсия билан боғлиқ жиноятларни тезкор-қидирув фаолиятини, суриштирув ва дастлабки терговни амалга оширади;

коррупсиянинг ҳолати ва коррупсияга қарши кураш натижалари тўғрисидаги маълумотларни тўплайди ва таҳлил қилади, миллий хавфсизликка таҳдидларни баҳолайди, тегишли давлат органларига керакли маълумотларни тақдим етади;

жисмоний ва юридик шахсларнинг коррупсия фактлари бўйича мурожаатларини кўриб чиқади ва уларнинг бузилган ҳуқуқларини тиклаш ва қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш чораларини кўради;

коррупсияга оид ҳуқуқбузарликларнинг ўз вақтида олдини олиш, уларни аниқлаш ва уларга чек қўйиш, уларнинг оқибатларини бартараф етиш, шунингдек уларга ёрдам берадиган сабаб ва шарт-шароитларни таъминлаш бўйича чора-тадбирларни ишлаб чиқади ва амалга оширади;

коррупсияга қарши фаолиятни амалга оширувчи ва унда иштирок етувчи бошқа органлар ва ташкилотлар билан ўзаро ҳамкорлик қилади;

коррупсияга қарши кураш соҳасида халқаро ҳамкорликни амалга оширади.

Ўзбекистон Республикаси Миллий хавфсизлик хизмати қонун ҳужжатларига мувофиқ бошқа ваколатларни ҳам амалга ошириши мумкин.

5. Ўзбекистон Республикаси ички ишлар вазирлигининг коррупсияга қарши курашиш соҳасидаги ваколатлари
Ўзбекистон Республикаси ички ишлар вазирлиги ўз ваколатлари доирасида:

давлат ва бошқа коррупцияга қарши дастурларни ишлаб чиқиш ва амалга оширишда қатнашади;

коррупсия билан боғлиқ жиноятларни тезкор-қидирув фаолиятини, суриштирув ва дастлабки терговни амалга оширади;

коррупсиянинг ҳолати ва коррупсияга қарши кураш натижалари тўғрисидаги маълумотларни тўплайди ва таҳлил қилади, тегишли давлат органларига керакли маълумотларни тақдим етади;

жисмоний ва юридик шахсларнинг коррупсия фактлари бўйича мурожаатларини кўриб чиқади ва уларнинг бузилган ҳуқуқларини тиклаш ва қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш чораларини кўради;

жамиятда ҳуқуқий онг, ҳуқуқий маданиятни юксалтириш ва қонун устуворлигини мустаҳкамлашга қаратилган аҳоли ўртасида ҳуқуқий тарғибот тадбирларида қатнашади;

коррупсияга оид ҳуқуқбузарликлар тўғрисидаги статистик маълумотларни ҳисобга олиш ва таҳлил қилишни таъминлайди;

коррупсияга оид ҳуқуқбузарликларнинг ўз вақтида олдини олиш, уларни аниқлаш ва уларга чек қўйиш, уларнинг оқибатларини бартараф етиш, шунингдек уларга ёрдам берадиган сабаб ва шарт-шароитларни таъминлаш бўйича чора-тадбирларни ишлаб чиқади ва амалга оширади;

коррупсияга қарши фаолиятни амалга оширувчи ва унда иштирок етувчи бошқа органлар ва ташкилотлар билан ўзаро ҳамкорлик қилади;

коррупсияга қарши кураш соҳасида халқаро ҳамкорликни амалга оширади.

Ўзбекистон Республикаси ички ишлар вазирлиги қонун ҳужжатларига мувофиқ бошқа ваколатларни ҳам амалга ошириши мумкин.

6. Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлигининг коррупсияга қарши курашиш соҳасидаги ваколатлари
Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги ўз ваколатлари доирасида:

давлат ва бошқа коррупцияга қарши дастурларни ишлаб чиқиш ва амалга оширишда қатнашади;

коррупсияга қарши кураш соҳасидаги Қонунчилик фаолиятида қатнашади;

жамиятда ҳуқуқий онг, ҳуқуқий маданиятни юксалтириш ва қонун устуворлигини мустаҳкамлашга қаратилган аҳоли ўртасида ҳуқуқий тарғибот тадбирларини амалга оширади ва мувофиқлаштиради;

таълим муассасаларида коррупсияга қарши курашиш соҳасида ҳуқуқий таълим - тарбия бериш чора-тадбирларини амалга оширишда қатнашади;

коррупсияга шароит яратувчи қоидалар ва нормаларни аниқлаш мақсадида норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар ва уларнинг лойиҳаларини таҳлил қилади;

коррупсияга сабаб бўлаётган сабаб ва шароитларни бартараф етиш чораларини кўради;

коррупсияга қарши фаолиятни амалга оширувчи ва унда иштирок етувчи бошқа органлар ва ташкилотлар билан ўзаро ҳамкорлик қилади;

коррупсияга қарши кураш соҳасида халқаро ҳамкорликни амалга оширади.

Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги қонун ҳужжатларига мувофиқ бошқа ваколатларни ҳам амалга ошириши мумкин.

7. Ўзбекистон Республикаси бош прокуратураси ҳузуридаги солиқ, валютага оид жиноятларга ва пул ювишга қарши курашиш департаментининг коррупсияга қарши курашиш соҳасидаги ваколатлари
Ўзбекистон Республикаси Бош прокуратураси ҳузуридаги солиқ, валютага оид жиноятларга ва пул ювишга қарши курашиш департаменти ўз ваколатлари доирасида:

давлат ва бошқа коррупцияга қарши дастурларни ишлаб чиқиш ва амалга оширишда қатнашади;

тезкор тергов фаолиятини, жиноий фаолиятдан олинган даромадларни легаллаштириш билан боғлиқ жиноятларни ва коррупция билан боғлиқ бошқа жиноятларни тергов қилишни амалга оширади;

жиноий фаолиятдан олинган даромадларни легаллаштиришнинг мумкин бўлган каналлари ва механизмларини аниқлаш учун нақд пул ёки бошқа мол-мулк билан операцияларни ташкил қилади ва назорат қилади;

жиноий таъқиб қилишни ташкил етиш ва бошқа қонуний чораларни кўриш учун аниқланган коррупция ҳуқуқбузарликлари тўғрисида тегишли давлат органларига зудлик билан хабар беради;

коррупсияга оид ҳуқуқбузарликларнинг ўз вақтида олдини олиш, уларни аниқлаш ва уларга чек қўйиш, уларнинг оқибатларини бартараф етиш, шунингдек уларга ёрдам берадиган сабаб ва шарт-шароитларни таъминлаш бўйича чора-тадбирларни ишлаб чиқади ва амалга оширади;