Реферат мавзу: Стандарт хэш функция алгоритмлари

O`z DSt 1106:2006 хэш функцияси
Ўзбекистон Республикасининг O`z DSt 1106:2006 хэш функцияси 2006-йилда бир йил синов муддати билан қабул қилинган калитли хэш функция бўлиб,унда калит узунлиги 128 бит ёки 256 бит бўлиши назарда тутилган.Чиқувчи хэш қиймат узунлиги ҳам мос равишда 128 бит ёки 256 бит бўлади.Ушбу стандарт ихтиёрий узунликдаги матн учун хэш функцияни ҳисоблаш алгоритми ва кетма-кетлигини аниқлаб,ахборотларни криптографик усуллар асосида қайта ишлаш ва ҳимоялашда,шу билан бирга ахборот коммуникация тизимларида маълумотларни узатиш,қайта ишлаш ва сақлашда,ЭРИ жараёни таъминлашда қўллашда мўлжалланган. Калитсиз хэш функциялар:SHA-1,SHA-256,SHA-384,SHA-512,MD5

Ҳозирда амалда хэш функциялар ўзи алоҳида фойдаланилмай, балки улар устида ишлаб чиқилган тизимлар кенг фойдаланилади. Ушбу

тизимларларга, электрон рақамли имзо алгоритмлари, маълумотларни аутентификациялаш тизимиларини олишимиз мумкин.
Маълумотни аутентификациялаш тизимлари (МАС) хэш функциялар бажарган маълумотни бутунлигини таъминлаш вазифаси устига қўшимча равишда, маълумотни аутентификациялаш вазифасини ҳам бажаради. Умумий ҳолда МАС тизимларининг ишлаши қуйидаги 1-расмда акс эттирилган:

Ушбу тизимларда фақатгина икки томонга маълум бўлган махфий параметр ―Калит‖ фойдаланилиб, ушбу параметр орқали фойдаланувчи маълумоти аутентификациядан ўтказилади. Ҳозирда МD5, SHA1, SHA2 хэш функцияларига асосланган МАС тизимларидан амалда кенг фойдаланилади.
Бундан ташқари маълумот манбаининг ҳақиқийлигини таъминлашда, маълумот муаллифини аниқлашда электрон рақамли имзо (ЭРИ) фойдаланилиб, уларнинг асосий вазифаси қуйидагилардан иборат:

• 
  махфий калит фақат фойдаланувчи (A)нинг ўзигагина маълум бўлса, у ҳолда фойдаланувчи (Б) томонидан қабул қилиб олинган маълумотни фақат (A) томонидан жўнатилганлигини рад этиб бўлмайди;
  
• 
  қонун бузар (рақиб томон) махфий калитни билмаган ҳолда мадификациялаш, сохталаштириш, фаол модификациялаш, ниқоблаш ва бошқа шу каби алоқа тизими қоидаларининг бузилишига имконият
  

туғдирмайди;

• 
  алоқа тизимидан фойдаланувчиларнинг ўзаро боғлиқ ҳолда иш юритиши муносабатидаги кўплаб келишмовчиликларни бартараф этади ва бундай келишмовчиликлар келиб чиққанда воситачисиз аниқлик киритиш имконияти туғилади.
  

Stamp Mark. Information security: principles and practice. 136 – 138 – с.
қийматига боғлиқ бўлади. Имзони текшириш қисми имзо эгасининг очиқ калитига ва қабул қилиб олинган ҳужжатнинг хэш қийматига боғлиқ ҳолда амалга оширилади.