Referat mavzu: Tijorat banklari faoliyatining tashkiliy huquqiy asoslari. Qabul qildi: Abdullayeva Sh. Z

V. Bo’lim - XARAJATLAR;
VI. Bo’lim - KO’ZDA TUTILMAGAN XOLATLAR.
Oson qabul qilish va eslab qolish maqsadida aktiv hisobvaraqalar kodi toq, passiv hisob - varaqalar kodi eski juft raqamlar bilan belgilangan.
Rejadagi hisobvaraqalar bosh kitob uchun beshta raqamdan iborat kilib kodlashtirilgan hisob - varaqalarning nomerlanishi quyidagicha:

S

MM

SS

S - hisob varaqalar kategoriyasini bildiradi ya’ni:

1. 
   bo’lim - AKTIVLAR;
   
2. 
   bo’lim - PASSIVLAR;
   
3. 
   bo’lim - KAPITAL;
   
4. 
   bo’lim - DAROMADLAR;
   
5. 
   bo’lim - XARAJATLAR;
   
6. 
   bo’lim - KO’ZDA TUTILMAGAN XOLATLAR;
   

MM - yuqorida sanab o’tilgan kategoriyalardan biriga qarashli asosiy hisobvaraq;
SS - asosiy hisobvaraqqa qarashli subschet.
Masalan: 10000 raqami aktivlarni bildiradi. 10100 - aktivlarga qarashli naqd pullarni bildiradi. 10101 - kassadagi naqd pullarni bildiruvchi hisobvaraq.
Demak, 1 - aktivlarni, 01 - naqd pullarni, keyingi 01 - kassadagi naqd pullarni bildiradi.
Barcha kategoriyaga karashli asosiy va subschetlar xuddi shu tartibda nomerlanadi.
Rejaga kiritilgan barcha hisobvaraqalar mazmun jixatdan aktiv va passiv hisob - varaqlarga bo’linadi. Yang rejada aralash xarakterdagi aktiv - passiv hisob - varaqlar ko’zda tutilmagan.
Yangi hisobvaraqlar rejasi buxgalteriya hisobi uchun qabul qilingan quyidagi umumiy printsiplarni o’zida mujassamlashtirgan:

• 
  Aktivlar, majburiyatlar, kapital, daromad va xarajatlar bo’yicha hisobvaraqlarning tizimli tarzda ifodalanishi;
  
• 
  Daromad va xarajatlarning tegishli hisobvaraqlari raqamlari daromadlar kelib tushish yoki xarajatlar sarflanishdan katiy nazar tegishli daromadlar yig’ILIShI yoki xarajatlar amalga oshish davri bo’yicha o’sib borish tartibida hisobga olib borish va aksincha, kelgusi hisob davriga taalluqli bo’lgan, lekin kelib tushgan daromadlar yoki sarflangan xarajatlarning tan olinishini kechiktirish, ya’ni kelasi davr uchun qabul qilinishi;
  
• 
  Risk bilan bog’liq aktivlarni baholash. Ko’rilishi mumkin bo’lgan zararlar uchun zaxiralar summasi tegishli joriy xarajatlar hisobvaraqlari debetlash va ularga mos keluvchi zahiralar hisobvaraqlari kreditlash bilan tashkil etiladi. Zahira hisobvaraqlari balansda tegpshli aktivlar summasidan ajratmalar sifatida ko’satiladi;
  
• 
  Asosiy vositalarning boshlang’ich qiymati va ularning eskirish summasi bo’yicha hisob yuritilishini ta’minlash, ya’ni asosiy vositalarning eskirish summalari joriy xarajatlarning tegishli hisobvaraqlariga debetlash va tegishli aktivlarnpng yig’ilgan eskirish summasi hisobvaraqlariga kreditlash bilan hisobga olinadi. Yig’ilgai eskirish summalari hisobvaraqlari balansda tegishli aktivlar summasidan ajratmalar sifatida ko’rsatiladi;
  
• 
  Chet el valyutalaridagi operatsiyalar hisobining ko’p valyutalik tizimining qilinishi.