Реферат mavzu: Versal-Vashington tizimi va uning xalqaro ahamiyati


Download 1.05 Mb.
Pdf ko'rish
bet6/10
Sana05.01.2022
Hajmi1.05 Mb.
#204648
TuriРеферат
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Bog'liq
versal-vashington tizimi va uning xalqaro ahamiyati

 

 

 

 

                                                           

12

 Lafasov M, Jahon tarixi  “Turon -iqbol”, T.,2008. 11-bet 



13

 Hidoyatov G.A, Jahon tarixi (1918-1945y).  I qism. T., 2004. 45-bet 

 



 

 

 



2. Versal tizimining qaror topishi va uning  shartlari 

 

1919-yilning  14-fevral  kuni  dunyoning  44  davlati  tashkilotning  Nizomi              

(4 ustavi)ni tasdiqladilar. Tashkilotning oliy organi Assambleya edi. Uning ishida 

barcha  a‟zo  davlatlar  ishtirok  etardi.  Assambleyalar  oralig‟ida  Ittifoqning  ishiga 

Ittifoq Kengashi rahbarlik qilardi. Unga katta vakolatlar berishgan edi. Besh davlat 

(AQSh,  Buyuk  Britaniya,  Fransiya,  Italiya  va  Yaponiya)  Kengashning  doimiy 

a‟zolari  edi.  Nizom  agressor  davlatga  nisbatan  birgalikda  harbiy  va  iqtisodiy 

sanksiyalar (choralar) qo‟llashni ham ko‟zda tutardi. Biroq Nizomda qanday davlat 

agressor  davlat  deyiladi,  degan  savolga  aniq  javob  yo‟q.  Bu  esa  har  bir  davlatga 

xalqaro nizomlar xarakterini o‟zicha talqin etish imkonini beradi. Millatlar Ittifoqi 

o‟zi  faoliyat  ko‟rsatgan  1946-yilgacha  amalda  biror  marta  ham  jazo  choralarini 

qo‟llay  olmadi.  Bunga  Ittifoqning  amalda  Buyuk  Britaniya  va  Fransiya 

siyosatining  quroliga  aylanib  qolganligi  sabab  bo‟ldi.  (AQSh  kongressi  Versal 

shartnomasini  tasdiqlamaganligi  uchun  Ittifoq  a‟zoligidan  chiqqan  edi.)  Nizomda 

uning a‟zolari zimmasiga “barcha a‟zolarning hududiy yaxlitligini hurmat qilish va 

asrash” vazifasi ham yuklatilgan edi. Biroq amaldagi Ittifoqning hech bir a‟zosi bu 

vazifani bajarishga astoydil intilgan emas. Millatlar Ittifoqining Nizomida “Mandat 

tizimi”  deb  atalgan  xalqaro  huquqning  yangi  bir  normasi  belgilab  qo‟yildi.  Unga 

ko‟ra, Millatlar Ittifoqi mustamlaka bo‟lib kelgan yoki bo‟lib qolayotgan hududni 

boshqarish huquqini u  yoki bu davlatga  topshirishi  mumkin  edi. Bunday  huquqni 

olgan  davlat  o‟sha  mustamlakani  mustaqillikka  tayyorlashi  lozim  edi.  Aslida  bu 

ayyorona  tizim  mustamlakalarni  bo‟lib  olish  siyosatini  niqoblovchi  mash‟um 

vosita  vazifasini  o‟tadi.  Fransiyada,  Germaniyadan  tashqari,  urushda  mag‟lub 

bo‟lgan  boshqa  davlatlar  bilan  ham  alohida-alohida  shartnomalar  imzolandi. 

Chunonchi,  Avstriya  bilan  bunday  shartnoma  1919-yilning  10-sentabr  kuni  Parij 

yaqinidagi  Sen-Jermen  saroyida  imzolandi.  Shartnoma  sobiq  Avstriya-Vengriya 

imperiyasi tugatilganligini e‟lon qildi. Tinchlik shartnomalari Millatlar Ittifoqining 



 

 

tuzilishi  Avstriya  hududi  esa  sezilarli  darajada  o‟zgartirildi.  Xususan,  Janubiy 



Tirolning  bir  qismi  Italiya  ixtiyoriga  o‟tkazildi.  Chexiya  va  Moraviya  yangi 

tuzilgan Chexoslovakiya davlatiga qo‟shildi. Bukovina esa Ruminiyaga nasib etdi. 

Avstriya qo‟shinlarining soni 30 ming kishidan oshmasligi belgilab qo‟yildi. Floti 

esa  Antanta  ixtiyoriga  o‟tkaziladigan  bo‟ldi.  Bundan  tashqari  Avstriyaning 

Germaniya bilan qo‟shilishi batamom taqiqlab qo‟yildi. 1919-yilning 27-oktabrida 

Parijga  yaqin  Neyi  shahrida  Bolgariya  bilan  shartnoma  imzolandi.  Shartnomaga 

ko‟ra,  Bolgariya  hududining  katta  qismi  Yugoslaviya,  Gretsiya  va  Ruminiyaga 

o‟tdi.  Ayni  paytda  unga  2,5  mlrd  oltin  frank  kontributsiya  to‟lash  majburiyati 

yuklandi.  Bolgariya  qurolli  kuchlarining  soni  20000  kishidan  oshmasligi 

belgilandi. 1920-yilning 4-iyulida Versal saroyining Trianon zalida Vengriya bilan 

shartnoma  imzolandi.  Shartnomaga  ko‟ra,  Vengriya  o‟z  hududining  ancha 

qismidan  mahrum  etildi.  Chunonchi,  Xorvatiya,  Bachka  va  Banatning  g‟arbiy 

qismi Yugoslaviyaga o‟tdi. Ruminiyaga Transilvaniya va Banatning sharqiy qismi 

berildi.  Chexoslovakiya  ham  esdan  chiqarilmadi.  Unga  Slovakiya  va  Karpatorti 

Ukrainasi nasib etdi. Vengriyaga berilgan og‟ir zarbadan biri - bu uning dengizga 

chiqish imkoniyatidan mahrum etilganligi bo‟ldi. Vengriya 30 ming kishidan ortiq 

qurolli  kuchga  ega  bo‟la  olmas  edi.  Antanta  davlatlari  1920-yilning  10-avgustida 

Fransiyaning  Sevr  shaharchasida  Turkiya  bilan  shartnoma  imzolashdi. 

Shartnomaga  ko‟ra,  Turkiyaga  1914-yilning  1-avgustigacha  qaram  bo‟lgan 

hududlar to‟rtdan uch qismga kamaydi. Turkiya hududi Kichik Osiyo va Istambul 

shahrini o‟z ichiga olgan Yevropadagi ozgina joy bilan cheklab qo‟yildi. Istambul 

shahri  poytaxt  sifatida  qoldirildi.  Biroq  g‟olib  davlatlar,  agar  Turkiya  Sevr 

shartnomasi  talablarini  bajarishdan  bosh  torta  boshlasa,  bu  qarorni  qayta  ko‟rib 

chiqish huquqiga ega edilar. Qora dengiz bo‟g‟ozlarining barcha davlatlar savdo va 

harbiy  kemalari  uchun  ochiq  ekanligi  belgilab  qo‟yildi.  Turkiyani  bo‟g‟ozlardan 

o‟z  harbiy  kuchlarini  olib  chiqib  ketishga  majbur  etishdi.  Aslida  bu  shartlar 

bo‟g‟ozlar  ustidan  Buyuk  Britaniya,  Fransiya  va  Italiya  nazorati  o‟rnatilishiga 

imkon  berdi.  Turkiya  o‟z  flotini  Antanta  ixtiyoriga  topshirishi  zarur  edi.  Bu  ham 

yetmaganidek, Sevr shartnomasi g‟olib davlatlarga Turkiyaning moliyasi va butun 



 

 

iqtisodiyoti ustidan nazorat o‟rnatish huquqini berdi. Turkiya armiyasining soni 50 



ming  kishidan  oshmasligi  belgilandi.  Sevr  shartnomasi  Turkiyaga  Antanta 

davlatlarining  yarim  mustamlaka  tartibini  o‟rnatdi.  Birinchi  jahon  urushi 

tugagandan keyin Yevropada xalqaro kuchlarning yangi nisbati belgilangan Versal 

tizimi  shu  tariqa  shakllandi.  Bu  tizim  Yevropa  siyosiy  xaritasini  qayta  qurish  va 

dunyoni  qayta  bo‟lib  olishni  huquqiy  jihatdan  rasmiylashtirishning  o‟ziga  xos 

shakli edi.  

Versal  tinchlik  shartnomasi,  boshqacha  aytganda,  Parij  tinchlik 

shartnomasi  Germaniya  va  lining  ittifoqchilari  bilan  alohidaalohida  tuzilgan 

besh  ayri  shartnomadan  iborat  edi.  1919  ylining  28  iyunida  Versal  saroyining 

Oynali  zalida  Germaniya  bilan  tinchlik  shartnomasi  imzolandi.  Germaniya  va 

uning  ittifoqchilari  urush  aybdorlari  deb  e‟lon  qilindilar.  Tabiiyki,  ular  aybdor 

sifatida  jazolanishlari  lozim  edi,  Germaniyadan  dunyodagi  eng  boy  temir 

konlariga  ega  bo‟lgan  Elzas  Lotaringiya  ajratib  olindi  va  Fransiyaga  berildi. 

Fransiya,  shuningdek,  Saar  ko‟mir  konlarini  15    yil  davomida  ishlatish  huquqini 

qo‟lga  kiritdi.  Germaniyaning  Reyn  daryosidan  g‟arbdagi  hududi  Fransiya 

chegaralarigacha,  sharqda  50  kilometrgacha  harbiylardan  xoli  zonaga 

aylantirilishi,  Reyn  daryosining  g‟arbiy  qirg‟og‟ida  15    yil  mobaynida 

ittifoqchilarning  qo‟shinlari  turishi  zarur,  deb  belgilandi.  Shartnomaga  ko‟ra, 

Germaniyada  majburiy  harbiy  xizmat  bekor  qilinishi,  mamlakat  suv  osti  floti, 

harbiy  va  dengiz  aviatsiyasi  taqiqlanishi  zarur  edi.  Ko‟ngilli  asoslarda 

shakllanadigan  armiyaning  askarlari  soni  100  mingdan  oshmasligi  lozim  edi. 

Bosh  shtabni  tarqatish,  harbiy  maktablarni  yopish,  barcha  zobitlarni  ishdan 

bo‟shatish majburiy qilib qo‟ yildi.

14

 Mavjud qurolyarog‟lar  -  tank  va  to‟plar, tez 



otar  qurollar  Antanta  mamlakatlariga  topshuildi.  Germaniya  amalda  to‟liq 

qurolsizlantirildi. 

Tayinlangan 

Nazorat 


komissiyasi 

shartnoma 

talablari 

bajarilishini  kuzatib turishi  zarur  edi.  Mazkur shartnomaga asosan Belgiya Eypen 

va Malmedi okruglarini oldi. Shlezvigning shimoliy qismi Daniya ixtiyoriga o‟tdi. 

Polsha  Poznan,  Yuqori  Sileziyaning  bir  qismi,  Pomeraniya,  G‟arbiy  va  Sharqiy 

                                                           

14

 Lafasov M. Jahon tarix “Turon -iqbol” T.,2008. 13-bet 




 

 

Prussiya  rayonlariga ega  bo‟ldi.  Gdansk  Millatlar  Ligasi  boshqaruvidagi  «erkin 



shahar» deb e‟lon qilindi. Polshaning dengizga chiqishini ta‟minlaydigan maxsus 

«yo‟lak»  ham  ajratildi.  Germaniyaning  Afrikadagi  mustamlakalari  asosan 

Angliya,  Fransiya  va  Belgiya  o‟rtasida  taqsimlandi.  Angliya  va  Fransiya  Togo  va 

Kamerunni,  Angliya  -  Tanganikani,  Belgiya  -  RuandaUrundi  va  Namibiyani 

(JanubiG‟arbiy Afrikani) oldi. Yaponiya Tinch okeanidagi Marshall,  Marian va 

Karolin orollarining, shuningdek, Xitoyning  Szyao Chjou viloyati va Shandundagi 

konsessiyaning  sohibi  bo‟ldi.  Germaniyaga  ittifoqchilarning  tinch  aholisi  va 

ularning  mulkiga  yetkazilgan  zarar  uchun  tovon  to  „lash  majburiyatini  yukladilar. 

Tovonning  umumiy  miqdori  konferensiyada  belgilanmagan  bo‟lsada,  Germaniya 

1921  yilgacha  har  yili  ittifoqchilarga  5  milliard  dollardan  to‟lab  turishi  zarur  edi. 

Shundan  keyin  30    yil  davomida  to‟lanishi  lozim  bo‟lgan  umumiy  mablag‟ 

belgilanishi  ko‟zda  tutilgandi.  Bunday  qarordan  ko‟proq  fransuzlar  mamnun 

edilar.  Chunki  ularning  fikricha,  agar  Germaniya  tovonni  to‟lab  borsa,  holdan 

toyadi  va  kuchsizlanadi,  agar  to‟lamasa,  fransuzlarning  bosqinchiligini  oqlash 

uchun asos bo‟ladi. Bu ochiqcha talonchilikni oqlash uchun ittifoqchilar Versal 

shartnomasiga 231 bandni qo‟shdilar. Unda shunday de yilgandi:  “Ittifoqchilar 

va  ularga  qo‟shilgan  davlatlar  shuni  ta‟kidlaydilarki,  Germaniya  va  uning 

ittifoqchilari  tajovuzi  tufayli  ro‟y  bergan  urushda  ittifoqchilar  va  ularga 

Qo‟shilgan  davlatlar  fuqarolariga  yetkazilgan  talafot  va  zarar  uchun  butun 

mas‟uliyatni Germaniya o‟z zimmasiga oladi”,  Nemislar o‟z hududlarining  

10  foizini  yo‟qotdilar,    bu  hududda  millionlab  odam  yashar,    ularning  bir 

necha yuz mingi uyjoysiz qolgan, o‟nlab shaharlar vayron qilingan, milionlab 

odamlar  nogiron  bo‟lib  qolgan    edi.    Bunday  vaziyatda    ulkan    miqdorda  

tovon to‟lash aqlga sig‟masdi. Ammo Germaniyaning boshqa chorasi yo‟q edi. U 

ikki  mushkul  imkoniyatdan  birini  tanlashi:  qo‟  yilgan  shartlar  asosida  

tinchlikka    erishishi    yoki    urushga    kirib,    shaksiz  mag‟lubiyat  va  inqilobiy 

tartibsizlik alamini totishi lozim edi. Qolaversa, Germaniya hukumati mag‟lub 

Rossiyaga  bundan  ham  og‟ir  va  tahqirlovchi  tinchlik  bitimi  imzolatilgan 

BrestLitovskni  yaxshi  xotirlardi.    Har  qalay,  Versal  shartnomasida  bir  paytlar 



 

 

Rossiyaga  berilmagan  ba‟zi  bir  imkoniyatlar  mavjud  edi.  Brest  Litovsk   



shartnomasiga  asosan  Rossiya  tovonni  darhol  oltin,  oziqovqat,  xom  ashyo  bilan 

to‟lashga  majbur  qilingan  bo‟lsa,  Versal  shartnomasida  ma‟lum  vaqt berilgandi. 

Germaniya  hay‟ati  shartnomani  imzoladi.    Parij  konferensiyasida  Millatlar  Ligasi 

tashkil  etildi.  Uning  nizomi  tinchlik  shartnomalari  matniga  ham  kiritildi  va  44 

mamlakat  tomonidan  imzolandi.  Millatlar  Ligasi  birgalikda  xalqaro  siyosat  olib 

borish  va  umum  manfaati  yo‟lida,  ayniqsa,  urush  xavfi  tug‟ilganda 

maslahatlashishga  rozi  bo‟lgan  mustaqil  davlatlarning  umumiy  organi  sifatida 

rejalashtirilgan  edi.  Nizomning  16moddasida  agressorga  nisbatan  iqtisodiy  va 

harbiy  jazo  choralari  qo‟llash  ko‟zda  tutilgandi.  Liga  biror    marta  ham  bu  jazo 

choralarini qo‟llay olmadi, chunki uning ixtiyorida harbiy kuchlari ham, davlatlar 

o‟rtasida  obro‟e‟tibori  ham  yo‟q  edi.  Millatlar  Ligasi  Konvensiyasida  uning 

a‟zolari  zimmasiga  «barcha  a‟zolarning  hududiy  butunligini  hurmat  qilish  va 

asrash» yuklatilgan edi. Ammo keyingi voqealar shuni ko‟rsatdiki, hech 1dm bu 

shartlarni  chindan  ham  bajarishga  tayyor  emas  edi.  Germaniya  va  Rossiyaning 

ligadan  chiqarilganhgi  mazkur  xalqaro  tashkilotning  samaradorligini  pasaytirdi, 

uning faoliyati munozara va muzokaralar bilan cheklanib qoldi. Millatlar Ugasi 

(1919-1946)    xalqlarning  tinchlik  va  xavfslzlik  yo‟lidagi  hamkorliginl  amalga 

oshiruvchi xalqaro tashkilot. Fashist davlatlar ittifoqiga befarq qaraganligi uchun 

Ikklnchi  jahon  urushi  boshlanganldan  keyin  amalda  o‟z  faoliyatini  to‟xtatdi.  

Urush  aybdorlari  deb  e‟tirof  etilgan  boshqa  mamlakatlar  bilan  ham  ayriayri 

shartnomalar  imzolandi.  1919  yil  10  sentabrda  Parij  yaqinidagi  Sen  Jermen 

saroyida Avstriya bilan shartnomaga qo‟l qo‟yildi. Unda sobiq AvstroVengriya 

yo‟q  bo‟lganligi,    Avstriya  hududi  sezilarli  o‟zgarishlarga  uchraganligi  qayd 

etildi.  Janubiy  Tirolning  bir  qismi  Italiya  ixtiyoriga  o‟tdi.  Chexiya  va  Moraviya 

yangi  tuzilgan  Chexoslovakiya  davlatiga  qo‟shildi.  Bukovina  Ruminiyaga 

berildi.  Avstriyaga  faqat  30  ming kishidan iborat  armiyaga  ega  bo‟lish  ruxsat  etildi, 

uning floti ittifoqchilar ixtiyoriga berildi, Avstriyaning Germaniya bilan qo‟shilishi 

batamom taqiqlandi. Bolgariya bilan shartnoma 1919 yil  27  noyabrda Parij yaqinidagi 

NeyisyurSen shaharchasida imzolandi. Unda Bolgariya qurolli kuchlari soni 20 ming 



 

 

kishi bilan chegaralangan, hududining katta qismi Yugoslaviya, Gretsiya va Ruminiya 



foydasiga  olib  qo‟yilgan  edi.  Bolgariyaga  tovon  to‟lash  majburiyati  ham 

yuklatilgandi.  1920  yil  4  iyunda  Versal  saroyining  Trianon  zalida  Vengriya  bilan 

shartnoma imzolandi. Unga ko‟ra, Vengriya 35 mingdan ortiq askarga ega bo‟lmasligi 

lozim  edi.  Ayni  paytda  tovon  to‟lashi  ko‟zda  tutilgandi.  Xorvatiya,  Bachka  va 

Banatning  g‟arbiy  qismi  -  Yugoslaviyaga,  Transilvaniya  va  Banatning  sharqiy  qismi- 

Ruminiyaga, Slovakiya va Karpatorti  Ukrainasi -  Chexoslovakiyaga beriJdi.

15

 

Parij  yaqinidagi  Sevr  shaharchasida  1920  yil  10  avgustda  g‟olib  davlatJar 



Turkiya  bilan  tinchlik  shartnomasini  imzoladilar.  Unga  ko‟ra,  Turkiya  o‟ziga 

qaram  hududlarning  80  foizini  qo‟Idan  berdi  (Falastin,  Transiordaniya,  Iroq, 

Suriya,  Livan  va  h.k.).  Qora  dengizdagi  bo‟g‟ozlar  harbiy    kuchlardan    xoli  

qilindi,  Qora    dengizdan    uzoq  davlatlar  undan  o‟z  harbiy  kemalarini  bemalol 

o‟tkazish huquqini qo‟lga kiritdilar. Turkiya hududi Kichik Osiyo yarim oroli va 

Istanbul  (Konstantinopol)  shahrini  o‟z  ichiga  olgan  Yevropadagi  ozgina  hudud 

bilan cheklangan edi. Turkiyada yarim mustamlaka tuzumi o‟rnatildi. Birinchi jahon 

urushi  tugaganidan  keyin  Yevropada  xalqaro  kuchlarning  yangi  muvozanatini  qayd 

etgan Versal shartnomalar tartibi shu tariqa shakllandi. Bu tartibning ichida chuqur 

ziddiyatlar  mavjud  bo‟lib,  keyinchah‟k  ular  jahon  iqtisodiy  inqirozlarida,  g‟olib  va 

mag‟lub  davlatlar  o‟rtasidagi  nizolarda  namoyon  bo‟ldi.  Shartnomalarning 

talonchilarcha shartlari mehnatkashlarning yelkasiga og‟ir yuk bo‟lib tusndi. tin esa 

ayniqsa Germaniyada qasd olish kayfiyatining yoyilishiga sabab bo‟ldi. Germaniya 

vayron  bo‟hnagan,  u  asosan  o‟zining  harbiysanoat  imkoniyatlarini  saqlab  qolgan, 

mamlakat  yaxlitligi  buzilmagan,  hududida  bosqinchi  qo‟shinlar  yo‟q  edi. 

Germaniya  Versal  shartnomasini  bekor  qilish  uchun  qulay  paytni  poylardi.  Hatto 

qurolli  nizo  evaziga  bo‟lsada,  uning  moddalarini  qayta  ko‟rib  chiqishga  erishish 

niyatida edi. Gitler keyinchalik aholining katta qismini o‟zining ahmoqona g‟oyalari 

bayrog‟i  ostida  birlashtirgani  ham  bejiz  emas.  AvstroVengriya  imperiyasi  ko‟plab 

mayda davlatlarga bo‟linib ketdi. Davlatlar chegarasida vujudga kelgan boj to‟siqlari 

Yevropa  tijoratini  izdan  chiqardi,  xom  ashyo  manbalarini  ishlab  chiqarish 

                                                           

15

 Lafasov M. Jahon tarixi  “Turon -iqbol” T., 2008. 15-bet 




 

 

mintaqalaridan,  ishlab  chiqaruvchilarni  bozorlardan  ajratib  qo‟ydi.  Bu  esa  yangi 



ziddiyatlarni  keltirib  chiqardi.  Ziddiyatlar  dushmanlikka  aylanib,  tinchlik 

shartnomalari  tufayli  yuzaga  kelgan  nizolarning  yanada  kuchayishiga  sabab  bo‟ldi. 

Urush paytida ittifoqchi bo‟lgan davlatlar o‟rtasida murosasiz ziddiyatlar mavjud edi. 

Eng  asosiysi  Angliya  va  Fransiya  o‟rtasidagi  raqobat  bo‟lib,  ularning  har  biri 

Yevropa  qit‟asida  gegemonlikka  intilardi.  Fransiya  tuzoqqa  tushib  qolgan,  uning 

taqdiri  Angliyaning  xayrixohligiga  bog‟liq  bo‟lib  qolgandi.  Angliya  bundan  keyin 

uning tarixiy taqdirini belgilay olar edi. Fransiyaning ziddiyatli xalqaro  ahvoli  ichki 

hayotiga  ham  ta‟sir  ko‟rsatgan,  o‟tkir  ijtimoiy  va  siyosiy  nizo  butun  mamlakatda 

keskin  vaziyatni  vujudga  keltirgan  edi.  Buning  ustiga  AQSh  Germaniya 

harbiysanoat  majmuasini  qayta  tiklashga  katta  mablag‟lar  sarflab,  Fransiyaning 

sharqiy  chegaralarida  yangi  harbiy  devning  paydo  bo‟lishiga,  uning  hayotmamot 

dushmani 

arvohini 

qayta 


tiriltirishga 

ko‟maklashayotgandi. 

Fransiya 

shartnomalarning  samaradorligi  kafolatchisi  deb  hisoblanardi,  ammo  Angliya  va 

AQSh  siyosati  qarshisida  bu  vazifa  uydirma,  shartnomalar  esa  xomxayol  bo‟lib 

qoldi.  Rossiya  Millatlar  Ligasiga  kiritilmagan  va  shartnomalarning  tayyorlanishida 

ishtirok etmagan edi. Ammo uning ishtirokisiz Yevropadagi tinchlik mustahkam bo‟la 

oknasdi.  Rossiyani  yakkalab  qo‟yishga  urinish  sovet  davlati  rahbariyatida  o‟ta 

ekstremist  unsurlar  diktaturasining  kuchayishiga,  iqtisodiyotda  va  siyosatda 

biqiqlikka  sabab  bo‟ldi.  Rossiyaning  tashqi  siyosatida  urushlarning  muqarrarligi 

haqidagi,  jahon  inqilobini  tayyorlash  va  amalga  oshirishning  zarurligi  to‟g‟risidagi 

mafkuraviy nazariya hukmron bo‟lib qoldi. 

 

 

 



 

 

 



 

 

 




 

 

 



 

 


Download 1.05 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling