Referati mavzu: Nuklien kislotalarning tuzilishi, vazifalari va fizik-kimyoviy xossalari

 

 

Viruslar, faglar.  Viruslar,  x,ujayraning  aksicha,  metabolik  jarayonlar 

yordamida  energiya  xosil  kilish  va  oksillarni  sintezlash  kobiliyatiga  ega  emaslar. 

Viruslarni urganish molekulyar biologiyaning rivojlanishiga chukur ta‗sir etdi. Vi-

ruslarning  kupayish  mexanizmi  ko‘p  yillar  davomida  x,ujayraning  rivojlanishi  va 

biologiyada xujayin-tekinxo‘r munosabatining modeli x,amda evolyutsion jarayon 

x,akidagi tushunchalarning molekulyar aspekti manbai bo‘lib kelmokda. 

 

Ular  xujayralardan  yana  DNK  yoki  RNK  tutishlari,  bir  vaqtda  ularning 

ikkovini  tutmasliklari  bilan  farqlanadilar.  Bakteriyalarda  replikatsiya  qilinadigan 

viruslar  bakteriofaglar,  faglar  (yunoncha  —  bakteriyalarni  yemiruvchilar  demak) 

ataladilar.  Viruslarning  ba‗zilari  bir  zanjirli,  ikkinchilari  ikki  zanjirli  nuklein 

kislotalarni  tutadilar.  Tuzilishining  murakkabligiga  qarab  viruslar  juda  keng 

miqyosda  farqlanadilar:  faqat  4  ta  gen  tutuvchi  RNK  saqlovchi  ((  —  fagdan 

genomi  250  gendan  iborat  chechak  virusigacha.  Ularning  shakli  va  ulchami  x,am 

farklanadi.  Virusning  x,ujayradan  tashkaridagi  tayyor  maxsuloti  v  i  r  i  o  n  (yoki 

virus parchasi) deb ataladi. Virion tarkibiga kirgan nuklein kislota, uni fermentlar 

---

20 

 

ta‗sirida  parchalanishidan  saqlab  turadigan  oqsil  qobiq  —  kapcid  bilan  o‘ralgan. 

Xuddi shu kapsid nuklein kislotani x,ujayra ichiga kirishini ta‗minlaydi.  Quyidagi 

racmda virusning tuzilishi keltirilgan. 

 

Viruslar  nuklein  kislotalarning  o‘lchami  bakteriyalar  DNK  siga  nisbatan 

kichik,  ular  virus  parchalarida  uchraydigan  oksillarni  va  xujayin  xujayrada 

virusning  replikatsiyasi  uchun  zarur  ba‗zi  fermentlarni  spetsifik  k,odirlaydi-lar. 

Kuyidagi jadvalda viruslarning ba‗zi eng mashxur vakillari keltirilgan.