Referati. Reja: 1 Xalq xo`jaligiga umumiy ta`rif

---

 

 

 

 

Buxoro Davlat Universiteti 

9-2BTUS-2020 talabasi 

Zubaydulloyeva Farangizning 

“Qishloq xo`jaligi va sanoat sohasidagi 

o`zgarishlar ” mavzusida yozgan 

referati. 

 

 

---

Reja: 

1 Xalq xo`jaligiga umumiy ta`rif. 

2. Qishloq xo`jaligi uning yetakchi tarmoqlari. 

3. Qishloq xo`jaligini rivojlantirishda  2020-2030-yillarga 

mo`ljallangan strategiyalari. 

 Xalq xo’jaligi, uning umumiy ta'rifi.

 

Tarixiy taraqqiyotning turli osqichlarida O’zbekiston xalq xo’jaligi, 

uning iqtisodiy rivojlanish darajasi zigzaksimon yo’lni bosib o’tgan. 

Tarixiy manbalarda keltirilishicha, O’zbekiston o’tmishda Yer 

kurrasidagi aholi xo’jalik faoliyatig`oyat qizІin kechgan eng qadimiy 

o’lkalardan biri bo’lgan. Mamlakatimizning ўarb bilan Sharq 

o’rtasidagi iqtisodiy taraqqiyoti uchun qulay bo’lgan jo’Іrofiy o’rni, 

saxiy tabiati, boy va rang-barang tabiiy resurslari, mehnatkash va 

dono xalqi umumbashariy taraqqiyotga asrlar osha o’z ulushini 

qo’shimcha ob'yektiv sharoit yaratgan. Bundan ming yil burun 

Sharqning buyuk allomasi Abu Rayhon Beruniy tomonidan Ma'mun 

akademiyasining ochilishi, hamda o’sha davrda tibbiyot ilmining 

dahosi bo’lgan Abu Ali ibn Sinoning jahonshumul kashfiyotlari va 

boshqalar xalqimizning boy madaniy merosidan guvohlik beradi. 

Binobarin, O’zbekistonda uzoq o’tmishda ilm-fan rivojlangan emas, 

uning zamirida qudratli davlat va iqtisod bo’lmasligi shubhasiz, 

mamlakatimiz xalq xo’jaligi XX asrda rivojlanishning yangi 

bosqichiga qadam qo’ydi. Biroq mamlakat xalq xo’jaligi va uning 

tarmoqlar taraqqiyoti yo’nalishlarini belgilash o’zgalar qo’lida edi. 

Negaki, 1860 yillarning o’rtalarida ruslar tomonidan 

mamlakatimizning birinchi marta va 1917-1920 yillarda esa 

ikkinchi marta bosib olinishini va yurtimizda o’ziga xos 

mustamlakachilikning qaror topishi xalq xo’jaligining o’zgalar 

ehtiyojiga muvofiqlashtirib rivojlantirishga olib keldi. 

Mustamlakachilik yillarida O’zbekistonning xalq xo’jaligi bir 

tomonlama rivojlantirildi. Ya'ni qishloq xo’jaligida paxta 

yetishtirishga, sanoatda esa paxta yalpi hosilini birlamchi qayta 

ishlash (ya'ni Rossiya to’qimachlik sanoati uchun xomashyo - paxta 

tolasi ishlab chiqarish)ga asosiy e'tibor qaratildi. Respublika 

sanoatining qolgan muhim tarmoqlari ham paxta majmuini 

rivojlantirishga muvofiq ravishda taraqqiy qildirildi. 1913 yilda 

---

mamlakatimiz hududida 425 ta sanoat korxonasi mavjud edi. 

Mamlakatimiz xalq xo’jaligi mustaqillik yillarida yangi bosqichga 

qadam qo’ydi. Bozor iqtisodiyotining birinchi bosqichidayoq (1991-

1994) iqtisodiy islohotlarga oid qonunlar qabul qilindi, uning 

huquqiy negizi yaratildi. Islohotlar hayotning barcha jabhalarini 

qamrab oldi. 1995 yildan boshlab O’zbekiston jamiyatni isloh 

qilishning ikkinchi bosqichiga qadam qo’ydi. Ushbu bosqich bozor 

munosabatlariga o’tish tuzilmalarini shakllantirishni yakunlashni, 

mamlakat xalq xo’jaligini har tomonlama rivojlantirishni, milliy 

valyutani barqarorlashtirishni va uning ichki konvertasiyasini 

ta'minlash bilan boІliq davlat mulkini xususiylashtirishni yakunlash 

hamda iqtisodiyotni xomashyo yetishtirib berishdan tayyor 

mahsulot chiqarishga yo’naltirishni ko’zda tutilgan. Shuningdek, 

iqtisodiy islohotlarning yuqorida zikr qilingan ikkinchi bosqichida 

iqtisodiyotni barqarorlashtirish va xalq xo’jaligi uzoq tarmoqlari 

o’sishini ta'minlash, ishlab chiqarishda aholi keng iste'mol mollariga 

ko’ra ularning ehtiyojini nazarda tutib o’zgarishlar qilish va boshqa 

hayotiy masalalar xalq xo’jaligida qator tarkibiy o’zgarishlar yuz 

berdi. Jumladan, mamlakat xalq xo’jaligining yetakchi sohasi - 

sanoatda importning o’rnini bosa oladigan tovarlar ishlab chiqarish: 

neft mahsulotlari,g`alla ishlab chiqarishni ko’paytirish bilan neft 

mahsulotlari vag`alla mustaqilligini ta'minlash; eksportbop tovarlar 

ishlab chiqarish miqdorini ko’paytirishga qaratilgan yo’nalishlarga 

iqtisodiy siyosatda ustuvorlik beradi. 

O‘zbekiston YAIMning 32 foizini tashkil qilib, mehnatga layoqatli 

aholining 27 foizini ish bilan ta’minlovchi qishloq xo‘jaligi samarali 

davlat siyosati sharoitida mamlakat iqtisodiy o‘sishining asosiy 

omillaridan biri bo‘lishi mumkin. Mazkur siyosatning samarali 

amalga oshirilishi natijasida qishloq xo‘jaligi mahsulotlari eksporti 

hajmi hamda fermerlar va agrotashkilotlar daromadlari oshadi, 

qishloq joylarda minglab yangi ish o‘rinlari yaratiladi. Bu yerlarda 

yashash darajasi ko‘tariladi, bir qator oziq-ovqat mahsulotlari aholi 

uchun arzonroq bo‘ladi va mamlakat ishonchli oziq-ovqat 

xavfsizligini ta’minlay oladi.