Reja: 1: Model koniplekti 2

Modelh tagligi. Qoliplami gilli qum mateiiallaridan tayyor-lashda foydalaniladigan modelb tagligi yog⁵ ochdan tayyorlansa_f bu taglikka modelb taglik taxtasi dey-iladi (agar modeib taglik metallaridan tayyorl angan bo’lsa’ unga mo-delb plitasi deyil a di) .Mo delb plitalarda ma’lum tartibda ochilgan teshiklar bo’lib, zaruriyatga ko’ra ularga o⁵matiladigan modellar boshqa modellar bilan almashtiriladi (141-rasm).

1- quyish kosachasi; 2- stoyak; 3- shlak tutkich; 4- ta⁵minla-gichlar^5- vipor kosachasi; 6- vipor stoyaklari
Sterjenyashigi. Quymalarda turli shaklli teshiklar, o⁵yiqdan olish uchun yuqori sifatli gilli qum mateıiallaridan ulaming shakliga va o’lchamiga mos sterjenlar tayyorlashda foydalanuvchi texnologik moslamalarga sterjent yashigi deyiladı. Ular ham modelb materiallari-dan tayyorlanadi. Ulaming shakli va o’lchamlari esa,quymada olinuv-chi teshik shakli va o⁵lchamidan,qolipda metalning kirishuvi va mesanik ishlanadigan yuzalar qo’yim qiymati hisobiga kichikroq bo’ladi.
Odatda’ kam seriyali, oddiy shaklli ；, kichik o’lchanıli sterjenlami tayyorlashda fbydalanil a di g an steıjenh yashiklari modellar singari yaxlit,murakkab shaklli^ katta o’lchamli steıjenh yashiklaıi ikki pallali va ayrim-ayrim bozlaklardan tayyorlanadi (139-rasm).
Suyuq metalini qolipga kirituvchj üzün nıodellari. Suyuq metalini qoliplarga ravon kiritishda^ uni shlakdan, gazlardan bir muncha tozalab o’zatuvclıi kanallar modellari majmuasiga rnodellar tizimi deyiladi.
Rasm-ji da normal quyish tizimi modellari keltirilgan. Rasmdan ko⁵ rina diki _f u me-tallni quyish kosachasi 1,stoyak deb ataluvchi konuş voronka:X shlak tutkich ta’minlagichlar va vipor deb ataluvchi konuş voronkalardan iborat.
Bu modellar ham olinuvchi quymalar shakliga, o’lchamiga ko’ra mo-deA materiallaridan chizmalar asosida tayyorlanadi.
Steijenlar o’rindig’i. Steijenlar steqenb yashiklarida tayyorlan-gan_f ulami puxtalash maqsadida tashqi shakli va o’lchamiga mos ster-jent o’rindig’iga o⁵tkazilib_f quritish uchun pechga o’zatilib, ma’lum temperatur a oralig’ida zarur vaqt davomida qizdiriladi. Bunda uning o’rindiqdagi kichik teshiklaridan havo o’tib, ular bir tekis qizib puxtalanadi.

a -bir yoqlama ishlaydigan mo delb plita; b- ikki yokdama ishlaydigan modelb plita Opoka. Qolip materiallarıda model tashqi konturining olinishi bilan quyma qolipni tayyorlashga xizmat qiluvchi ochiq rama (quti)ga opoka deyiladi. Opokalar po’lat; cho’yan va alyuminiy qotishmalaridan tayyorlanadi. Ular konstruktsiy a si g a ko’ra yaxlit_f bo’laklarga ajraluv-chi_? qobirg’asiz va kobirg’ali bo’lib, o’lchamlari standart bo’yicha turlicha bo’ladi (142-rasm). Odatda, yirik bo’lmagan quymalar qolipini tayyorlashda ajralmaydigan qovurg’asiz opokalardan, yirik quymalar qolipini tayyorlashda ajraladigan qobirgali opokalardan foydala-niladi.
Quymalar qoliplarini tayyorlashda opokalar bo’shliqlaridan to’g’ri foydalanish tufayli qolip materiallari tejaladi. Qoliplar tayyor-lashda qolip materiallarining ko’plab sarflanishini hisobga olishning ahamiyati katta.


Opokalar:

a -kovurg’asiz opoka; b -kovurg’ali opoka: 1 -ustki opoka; 2 - pastki opokalar; 3 - opokalar bo’shligi; 4~ opokalar quloqlari; 5 - markalovclii shtirlar
Qoliplash asboblaii:
a -belko’rak; b- g’alvir; v- shibbalar; g - pnevmatik shibba; d- ilgak qoshiq va andavalar; ye -tekislagich_f uchli yumaloq sim va cho’tka
Qolip materiallari va ular ga qc’yiluvchi talahlar