Reja: 1: Model koniplekti 2

Puxtaligi. Puxtaligi deb, qoliplamı tayyorlashda, ul ami bir joydan boshqa yerga-o’tkazishda> unga metali kıntıshda.-o’z shaklı vao’lchamını s aql ash-'^'ö s s asıg a aytıladı. Nam qolıplar uchun ul arnıng sıqılı shga puztaJvgi a. = 3Ü“7Ö-kPa bo’lsa; qurıtilgan qâlıplar uchun chü’zıltshga puztaligi = 80-200 kPa oralig’idia ' bo’ladi.
Pla^âigi. Plastikligi deb; qolip m aterialiga m odeltıi tashqi kuch ta’sirida bosilishda utıing tashqi
\ \ konturigai^ûns^’tib, undan mebdei Ringandan keyin esa olgan sh aklini saqla'sh zossasiga ay ti i adi.
QayishqoqEk. Kayi shqoqlıgı deb, qolıp materyalim qolıp bo’shlıg’ıga kırayotgan metali ta' sın da ma’lum
darajada sîqilib_? metallnmg sovib kınshishida esa da^labki joyıga qaytish zoâsasiga aytiladi
Ağar metallarda qayishqoqlık zossası kichik bo’lsa, quymada zo’riqish kuchlanishlar hoşil b^’lib； tob
tashlashiga î/.a ba’zan darz ketishiga sabab bo’ladi.
Oquvchaııligi. Oquv.chanlığı deb_n qolıp tayyorlashda materıalm mo-dei tashqı konturıga mûs'bo’shlıqqa bir tekısda osonroq ^)’tısh xossa-sıga aytıladı.
T ermom esaııik b ar doshligi. Ter m om ex anik bard^shligı deb_? mate-nalni qolip gayuqori temperaturali
metali ki ray otg an da kuym ay, erim ay qolgan shakl va-.'o’l chaml aritıi saqlash 5io^?al ariga aytiladi.
Namiqmasligi. Namıqm asligi deb qolıp materialmng havo namini^’ziga ölmasligıga aytiladi.
Ajraluvchaııligi. Ajraiuvchanlığı deb materıalm quymadan oson ajralısh zossasıga aytiladi.
Gaz 9 ’tkazuvchaııligi. Gaz o’tkazuvch anlığı deb matenalnmg qblıpga metali kıntılayotganda un dağı
ha^.onı va ajraluvchi gazlami tashqariga chıqarısh xos-sasiga aytiladi.
CHidanılıügi. CHıdamlıligi deb qolipda qayta-qayta quymalar olishda materialning mekanik, teznoİogik
vafizik^ii'ssalarini saqlashiga aytiladi.
I^ıqdık o ’ tkazu v ch anlığı - v a sqİ ı shtırm a ı s sı qdık'.sı g ’ ım 1 ar ı esa metalim qolıpda sovıtısh tezlıgıga,
bm'öbarııi;_$ struktura (şossarsığa ta’ sır ko rsatadı, shumng uchun ham ushbu alarnı bılmcîq lozım.
Stati stik m a ’ lum otl arig a ko’ra, metali quymalarni ko’plab ishlab chiqaruvchi yırık kors on al arda bi r t onn a
■quyma.^lishda o’rtacha 47 tonna qolıp material ishlatilishini e’tibor：ga_:ölsak_n ular narzimng ahamiyati.
naqadar muhımligi ma’lum boyadı.
Sterjenyashigi. Quymalarda turli shaklli teshiklar, o⁵yiqdan olish uchun yuqori sifatli gilli qum mateıiallaridan ulaming shakliga va o’lchamiga mos sterjenlar tayyorlashda foydalanuvchi texnologik moslamalarga sterjent yashigi deyiladı. Ular ham modelb materiallari-dan tayyorlanadi. Ulaming shakli va o’lchamlari esa,quymada olinuv-chi teshik shakli va o⁵lchamidan,qolipda metalning kirishuvi va mesanik ishlanadigan yuzalar qo’yim qiymati hisobiga kichikroq bo’ladi.
Odatda’ kam seriyali, oddiy shaklli ；, kichik o’lchanıli sterjenlami tayyorlashda fbydalanil a di g an steıjenh yashiklari modellar singari yaxlit,murakkab shaklli^ katta o’lchamli steıjenh yashiklaıi ikki pallali va ayrim-ayrim bozlaklardan tayyorlanadi (139-rasm).