Reja: Aholi va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilishning huquqiy asoslari. Fuqaro muhofazasining hozirgi zamon sharoitidagi ahamiyati. О‘zbekitson Respublikasi Prezidenti favqulodda vaziyatlar yuz bergan taqdirda fuqarolarning xavfsizligini

Qashqadaryo viloyati. Respublikaning janubiy qismida joylashgan bo‘lib, 
sharqda Xisor, shimolda Zarafshon tog‘lari bilan chegaralanib turadi, g‘arbiy qismi 
esa cho‘l zonalarini tashkil etadi. Qashqadaryo viloyatining maydoni 28,4 ming kv. 
km bo‘lib, respublika hududining 6,3% ni tashkil etadi. Aholisi 1,7 mln. dan ortiq. 
Viloyatning sharqiy qismi tog‘ oldi zonalari bo‘lgani uchun ko‘chki jarayoni keng 
tarqalgan. Bu joylardagi Tanxiz, Jinni, G‘uzor, Oqsuv daryolari vodiylarida lyoss 

---

qatlamlari ko‘proq uchraydi. SHuning uchun ko‘chki xavfi shu joylarda yuqori 
darajadadir. 
Ayniqsa 
SHahrisabz-Kitob 
botiqligining 
yonbag‘irlaridagi 
xo‘jaliklarning ayrimlari ko‘chki xavfi bor zonalarda joylashgan. 
Viloyatdagi eng yirik suv omborlaridan CHimqo‘rg‘on atrofida rivojlanib 
borayotgan o‘pirilish, jarlanish jarayonlarini aholi istiqomat qilayotgan 
maydonlarga yoyilib borayotganligini ko‘rishimiz mumkin. Viloyat hududidagi 
ko‘chkilarning aksariyat qismi shu joylardagi er uzilmalarining hozirgi vaqtda 
keskin faollashganligi sabablidir. Viloyatning shimoliy qismidagi Qoratepa 
tog‘ining janubiy yonbag‘irlarida ko‘chki va o‘pirilish jarayonlari shu joydagi past-
balandliklarni tekislab (nivelirlash) ekin maydonlariga aylantirish natijasida yuzaga 
kelmokda. Bunday joylarni Kichik-o‘ra, Qoradaryo, Jinni daryolar atrofida ham 
uchratish mumkin. Ularning asosiy xususiyati daryo o‘zaniga perpendikulyar 
holatda tog‘ yonbag‘ri tomon rivojlanib borishidadir. Natijada lyoss qatlamlari 
tarqalgan daryo terrasalarining maydoni kichrayib boradi, bu esa qishloq xo‘jaligi, 
chorvachilik tarmoqlariga katta zarar etkazmoqda. 
Viloyatning sharqiy qismidagi Pachkamar suv ombori atrofida hosil 
bo‘layotgan ko‘chkilar aholi hayot faoliyatiga jiddiy zarar etkazmaydi. 
Umuman viloyatda ro‘y berayotgan ko‘chkilarni kuzatsak, 1981-1990 yillari 
ular ko‘rsatkichi 198 tani, 1991- 1999 yillarda 1136 tani tashkil etganini ko‘ramiz.