Energiya va uning turlari. Vazifasi va foydalanish. Elektr energiyaning afzalliklari
Energiya (grekcha
energeia-harakat, faoliyat) umumiy harakat miqdori va barcha materiya turlarini o’zaro ta`siridan
iborat. Bu ish bajarishga bo’lgan qobiliyatdir, ish esa ob`ektga fizik kuch (bosim yoki gravitatsiya) ta`sir etganda bajariladi.
Ish bu harakatdagi energiya.
Barcha mexanizmlarda ish bajarilganda energiya bir turdan ikkinchi turga aylanadi. Lekin
bunda bir tur energiyasini
har qanday o’zgarishida ham boshqasiga nisbatan ko’proq olish mumkin emas, chunki bu energiyaning saqlanish qonuniga
ziddir.
Energiyaning quyidagi turlari mavjud: mexanik, elektr, elektromagnit, issiqlik, kimyoviy, atom (yadro ichki).
Xalqaro birlik tizimi (SI) da energiyani o’lchash birligi sifatida 1 Joul (J) qabul qilingan. 1 J=1nyuton metrga (Nm)
ekvivalentdir.
Agarda hisob-kitoblar issiqlik, biologik va energiyaning ko’pchilik boshqa turlari bilan bog’liq bo’lsa, u
holda o’lchov birligi sifatida sistemadan tashqari birlik qo’llaniladi - kaloriya (kal) yoki kilokaloriya (kkal), 1 kal=4.18 J.
Elektr energiya Vatt∙soat (Vt∙s, kVt∙s, MVt∙s.) da o’lchanadi; 1 Vt∙s=3.6 MDj. Mexanik energiyani o’lchashda 1kg·m
qiymatdan foydalaniladi, 1kg∙m=9.8Dj.
Elektr energiya energiyaning takomillashgan turidan biridir. Undan keng ko’lamda foydalanish quyidagi omillar bilan
belgilanadi:
-resurslarning konlarida va suv manbalari yaqinida katta miqdorda olinishi bilan.