Reja: Axloq nima

Mavzu: Axloqiy masullik va javobgarlikning ijtimoiy mohiyati.
Reja:
1.Axloq nima.
2. Axloqiy masullikni shakllantirish.
3. Axloqiy masullik va javobgarlikning ijtimoiy xususiyati.

Axloq – kishilarning bir-birlariga, oilaga, jamiyatga boʻlgan munosabatlarida namoyon boʻladigan xatti-harakatlari, xulq-atvorlari, odoblari majmui. Huquqdan farqli ravishda axloq talablarini bajarish-bajarmaslik maʼnaviy taʼsir koʻrsatish shakllari (jamoatchilik tomonidan baho berish, qilingan ishni maʼqullash yoki qoralash) bilan belgilanadi. Axloqni Insoniyat taraqqiyotida axloq muhim oʻrin tutadi. Sharqning buyuk mutafakkirlari insonni axloqiy kamol toptirish, uni har tomonlama rivojlantirish, maʼnaviy qiyofasini shakllantirish jamiyat taraqqiyotining muhim omillaridan biri, deb qarashgan. Inson axloqiy, umuman maʼnaviy va maʼrifiy jihatdan kamol topishi jarayonida turli tarixiy bosqichlardan – johillik, nodonlikdan ilmga, yovuzlikdan ezgulikka, vahshiylikdan insoniylikka oʻtarkan, jamiyat ham shu tariqa rivojlanadi. Ikki muqobil ibtido – yovuzlik va ezgulik, jaholat va kamolatning oʻzaro kurashi inson va jamiyat taraqqiyotini belgilagan, inson aql-zakovat sohibi sifatida oʻzini anglashiga olib kelgan. Bu ikki muqobil kuch kurashi jamiyatdagi mavjud ijtimoiy munosabatlarda ifodalansa, insonga nisbatan uning ichki olamiga xos nafs bilan qalb, aql bilan aqlsizlik oʻrtasidagi kurashda ifodalanadi. Axloq muayyan jamiyat va davrda oʻzgarishlarga uchrashi, rivojlanishi, soʻnishi mumkin. Har bir xalqning yoki millatning oʻziga xos axloqi bilan bir qatorda, umumbashariy axloq meʼyorlari ham bor. Bunday axloq meʼyorlari jamiyatning umumiy taraqqiyotiga samarali taʼsir koʻrsatadi
Axloq, xulq va atvor soʻzlari arabcha soʻz boʻlib, ular oʻzbek tilida ham oʻz maʼnosida ishlatiladi. Axloq nima oʻzi? Axloq – ijtimoiy ong formasi boʻlib, ijtimoiy hayotning hamma sohalarida insonning xulq-atvorini yoʻlga solib turadigan prinsiplar, talablar, normalar va qoidalar majmuidan iborat. Axloqda jamiyatda tarkib topgan «yaxshilik», «sharaf», «vijdon», «adolat» singari tushunchalarda mustahkamlangan odamlar xulq atvori, normalari aks etadi. Bu axloqiy tushunchalarning hammasi ham baholanuvchi xarakterga ega.
Yosh avlodning axloqiy tarbiyasida axloqiy ong va axloqiy tuygʻularni shakllantirishgina emas, balki eng muhimi – oʻquvchilarni ularning maʼnaviy munosabatlari namoyon boʻladigan faoliyatning har xil turlariga jalb etish mumkin. Axloqiy munosabatlar – bu jamiyatga, mehnatga, odamlarga va qolaversa har bir kishining oʻziga munosabatidir.Jamiyat taraqqiyoti tarixi shuni koʻrsatadiki, faqat maʼnaviyat keng quloch yoygan, ilm taraqqiy etgan mamlakatlardagina adolatli jamiyat qurish va unda bir biriga mehr- oqibatli kamil insonlar shakllanishi mumkin. Bunday jamiyatda xalqning ertangi kunga ishonchi va bunyodkorlik, yaratuvchilik ishiga ezgulikka intilishi kuchli boʻladi .
Axloqni fan, soha, bilim, intellektual an'ana va bu so'zlarni sinonim sifatida ishlatib, "axloq" yoki "axloq" deb atash mumkin - axloqshunoslik o'rganadigan narsa, uning predmeti.
Axloq haqida o'ylashning o'zi axloqning turli xil tasvirlari bo'lib chiqadi, bu tasodifiy emas. Axloq shunchaki bor narsa emas. U shunday bo'lishi kerak. Munosabatda axloq har doim mo''tadillik vazifasini bajaradi, u qadimgi davrga yaqinroq, insonning o'zini cheklash qobiliyati, agar kerak bo'lsa, uning tabiiy istaklarini taqiqlash.
Axloqni o'zboshimchalik bilan tenglashtirib bo'lmaydi. Bu tabiiy jarayonlar mantig'idan kam bo'lmagan qat'iy va majburiy bo'lgan o'ziga xos mantiqqa ega. U qonun shaklida mavjud, istisnolarga yo'l qo'ymaydi. Ammo bu shunday qonunki, uni shaxsning o'zi, uning ixtiyori bilan o'rnatadi. Axloqda inson, Kantning aniq so'zlari bilan aytganda, "faqat o'zining, ammo umuminsoniy qonunchiligiga" bo'ysunadi.
Axloq va axloq o'zaro bog'liqdir. Axloq qoidasi, aslida, muloqot sub'ektlari uchun normalarni o'zaro qabul qilishning o'zaro bog'liqligini ochib berishga mo'ljallangan fikrlash tajribasidir.
axloqiy axloqni taqiqlash