Buyuk yozuvchi va mutafakkir Fitrat oʼzining 1926 yilda yaratgan “Аdabiyot qoidalari” qoʼllanmasida bu tushunchani toʼla anglamoq uchun, umuman, “sanʼat”dan “goʼzal sanʼat” tushunchasini farqlash lozimligi haqida: “Аdabiyot soʼzini tuzukgina onglamoq uchun sanʼat ham goʼzal sanʼat degan soʼzlarni taʼrif qilib oʼtish lozimdir. Sanʼat lugʼatda hunar demakdirkim: bir narsani yaxshi ishlab chiqarishdan iboratdir. ...Bu maʼnodagi “sanʼat”dan tilakda boshqacha boʼlgʼan bir turli sanʼatlar ham bor” ,- deb yozadi. Olim “boshqacha boʼlgan sanʼatlar”ga xos asosiy belgilar toʼgʼrisida toʼxtalib: “...yurak, fikr, tuygʼu toʼlqunlarini soʼz, tovush, boʼyov, shakl, harf, harakat kabi tovar (materiyollar) yordami bilan jonlantira chiqarib, boshqalarda ham shu toʼlqunni yaratmoq hunariga goʼzal sanʼatlar deyiladir”,- tarzidagi toʼxtamga keladi . - Buyuk yozuvchi va mutafakkir Fitrat oʼzining 1926 yilda yaratgan “Аdabiyot qoidalari” qoʼllanmasida bu tushunchani toʼla anglamoq uchun, umuman, “sanʼat”dan “goʼzal sanʼat” tushunchasini farqlash lozimligi haqida: “Аdabiyot soʼzini tuzukgina onglamoq uchun sanʼat ham goʼzal sanʼat degan soʼzlarni taʼrif qilib oʼtish lozimdir. Sanʼat lugʼatda hunar demakdirkim: bir narsani yaxshi ishlab chiqarishdan iboratdir. ...Bu maʼnodagi “sanʼat”dan tilakda boshqacha boʼlgʼan bir turli sanʼatlar ham bor” ,- deb yozadi. Olim “boshqacha boʼlgan sanʼatlar”ga xos asosiy belgilar toʼgʼrisida toʼxtalib: “...yurak, fikr, tuygʼu toʼlqunlarini soʼz, tovush, boʼyov, shakl, harf, harakat kabi tovar (materiyollar) yordami bilan jonlantira chiqarib, boshqalarda ham shu toʼlqunni yaratmoq hunariga goʼzal sanʼatlar deyiladir”,- tarzidagi toʼxtamga keladi .
Sanʼatga tegishli yetakchi xususiyatlarni koʼrsatgandan soʼnggina А. Fitrat bevosita adabiiy asar tushunchasiga taʼrif beradi: “...adabiyot – fikr, tuygʼularimizdagi toʼlqunlarni soʼzlar, gaplar yordami bilan tasvir qilib, boshqalarda ham shu toʼlqunlarni yaratmoqdir. Shu bilan yozilgʼan asarlarga adabiy asar deyiladi” . Bugunning nuqtai nazaridan ushbu taʼrif bir qadar joʼn koʼrinsada, hodisaning asl mohiyatini aks ettirishi jihatidan haqiqatga eng yaqinidir. - Sanʼatga tegishli yetakchi xususiyatlarni koʼrsatgandan soʼnggina А. Fitrat bevosita adabiiy asar tushunchasiga taʼrif beradi: “...adabiyot – fikr, tuygʼularimizdagi toʼlqunlarni soʼzlar, gaplar yordami bilan tasvir qilib, boshqalarda ham shu toʼlqunlarni yaratmoqdir. Shu bilan yozilgʼan asarlarga adabiy asar deyiladi” . Bugunning nuqtai nazaridan ushbu taʼrif bir qadar joʼn koʼrinsada, hodisaning asl mohiyatini aks ettirishi jihatidan haqiqatga eng yaqinidir.
- Jahonga mashhur yozuvchi Chingiz Аytmatov: “Badiiy asar odamning odam haqidagi hikoyasidir”,- deydi. Madaniyat, sanʼat va adabiyot haqidagi ilmiy asarlar, lugʼatlar, qomuslarda ushbu tushuncha toʼgʼrisida qayta-qayta toʼxtalingan. Ularda badiiy asar atamasi turli mutaxassislar tomonidan, baʼzan bir-birini inkor qiladigan yoʼsinda, turlicha izohlangan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
