Reja: Bakteriya hujayrasining shakllari

Bakteriya xujayra devori.

Xujayra devorining uzi xam ma'lum kattiklikga ega. SHu bilan birga u elastiklikka xam ega bulib, oson bukiladi. Xujayra devorini ultratovush va lizotsim fermentlari bilan parchalasa buladi. Xujayra devori lizotsim bilan parchalanganda u sharsimon shaklga utadi. Xujayra devori xujayrani xar xil mexanik ta'sirlardan, osmotik bosimdan saklaydi.

Xujayra devori bakteriyani kupayishi va bulinishi, irsiy moddalarning taksimlanishini xam idora kiladi.

Xujayra devorining kalinligi 10 - 80 nm bulib, xujayra massasining 20% ni tashkil etadi. Xujayra devori orkali katta molekulali moddalar kirishi mumkin. Xujayra devori sitoplazmatik membrana bilan birlashtiruvchi iplar — "kuprikchalar" vositasida boglangan. Xujayra devori bakteriyalarni gram usulida buyaganda, musbat yoki manfiy bulishligini belgilaydigan omildir. Xujayra devori asosan peptidoglikan (murein) dan tashkil topgan. Bu № — atsetil № — glyukozamin va № — atsetil muram kislotasi, galma - gal bir-biri bilan $ —1.4 boglar bilan boglangan geteropolimerdir. Bu polisaxarid zanjirlar bir-biri bilan peptid boglari orkali boglangan. Peptidoglikan xujayra devoriga rigidlik xususiyatini beradi va bakteriya shaklini saklab turadi. Gram musbat bakteriyalarda kup kavatli peptidoglikan bor (50 - 90%). U murakkab ravishda oksil, polisaxarid, teyxo kislota (fosforli ribit va fosfor kislotasi glitseridi) bilan boglangandir.

Gram manfiy bakteriyalarda peptidoglikan 1 kavat bulib (1 — 10%) ularda tashki membrana xam bor. Tashki membrana fosfolipid, lipopolisaxarid va oksillardan tuzilgan.

XULOSA

Demak, bakteriyalarning Gram buyicha xar xil buyalishi bakteriya xujayra devoridagi peptidoglikan mikdori va uning lokalizatsiyasiga (joylashishiga) borlikdir. Aniklanishicha, xujayra devorida xar xil usimtalar, dungliklar, tikon kabilar bor.

Xujayra devori fakat mikoplazmalar va L —shakllik bakteriyalarda bulmaydi. Kupincha biror antibiotik ta'sirida yoki tabiiy sharoitlarda uz—uzidan L —shaklli bakteriyalar xosil bulishi mumkin. Ularda xujayra devori kisman saklanib kolgan. Ularda kupayish xususiyatlari tula saklangan. Ular katta yoki kichik shar shaklida bulib kupgina patogen va saprofit bakteriyalarda topilgandir.