Reja: Boshqarish nazariyasining asosiy tushunchalari Boshqarish jarayonining

Rejalashtirish – menejmentning asosiy funksiyasi sifatida tashkilot ahzolarining umumiy maQsadlarga erishish yo’lidagi harakatlarining yagona yo’nalishini tahminlovchi tahsir o’tkazish chora – tadbirlarini shakllantirish faoliyatidir. BoshQarish jarayoni sifatida rejalashtirish o’z ichiga kontseptsiya, prognoz, dastur, reja singari tahsir o’tkazish vositalarini oladi.

Kontseptsiya - G’oya, uni shakllantirishning nazariy va uslubiy asoslari, amalga oshirishni asoslash, uning usul va shartlari. Har Qanday nazariy iQtisodiy masala uni iQtisodiyotda tadbiQ etilguncha kontseptsiyani shakllantirish bosQichini o’tadi.

Prognoz – firma, korporatsiya, iQtisodiyot, jamiyatning kelgusi holatini ilmiy asoslangan holda oldindan ko’rish. Biznesda prognozlar murakkab ijtimoiy – iQtisodiy masalalar bo’yicha tuziladi va ko’proQ strategik boshQaruvda Qo’llaniladi.

Dastur – umumiy maQsad bilan birlashgan, aniQ yakuniy natijaga ega, ko’p resurslar jalb etilishini talab etadigan, iQtisodiyotning turli sohalari idoralari, tashkilotlari va shaxslarining birgalikdagi xatti-harakatlari bilan amalga oshiriladigan ishlar, chora-tadbirlar, topshiriQlarning tugallangan majmuidir. MaQsadli – kompleks dasturlarning afzalligi shundaki, ular yakuniy natijaga QathiyroQ ravishda yo’naltirilgan, xodimlar faoliyatini nazorat
6
Qilish va motivlashtirishning samaraliroQ
tizimi shakllantirilgan, byurokratik tartib – Qoidalar QisQartirilgan, boshQarishning tezkorligi ortgan, faoliyatni muvofiQlashtirish va tartibga solishning aniQ tizimi mavjudligidir.

Tartibga solish – ijtimoiy – iQtisodiy tizim faoliyatini obhektiv Qonunlar, printsiplar amal Qilish doirasida ushlab turish hamda obhektiv jarayonlar va tendensiyalar namoyon bo’lishiga sharoit yaratishdir.
Tartibga solish funksiyasining mazmuni menejment darajalari bo’yicha o’zgaradi: boshQarish darajasi Qanchalik QuyiroQda bo’lsa, bu funksiyaga ishlab chiQarish va xizmat ko’rsatish jarayonlarining uzluksizligini, moddiy, mehnat, axborot, moliyaviy oQimlar harakatini tahminlash faoliyati shunchalik ko’proQdir.


Tashkil etish – menejmentning asosiy funksiyasi sifatida maQsadlarga erishish yo’lida insonlarning birgalikdagi faoliyatlarini tartiblashtirish bo’yicha harakatlar, usul va vositalar turlaridir. Tashkil etish menejment funksiyasi sifatida obhektni shakllantiradi, uni takomillashtiradi, faoliyat ko’rsatish tartiblarini ishlab chiQadi, boshQaruv tizimida ichki va tashQi boG’lanishlarida o’zgarishlarga moslashish mexanizmlarini shakllantiradi. SHuning uchun, boshQarishni tashkil etish - bu tizimli va vaziyatli omillarni hisobga olgan holda kompleks yondoshish asosida ijtimoiy – iQtisodiy tizimning barQarorligi va egiluvchanligi sharoitlarini yaratishdir.
BoshQarishni tashkil etish funksiyasi o’z ichiga tashkil etilayotgan faoliyatni amalga oshirish uchun zarur bo’lgan ishlar turlarini shakllantirish va asoslashni, faoliyatning har bir turi bo’yicha kompetentsiyani, yahni harakatlar va Qarorlar Qabul Qilishning imkoniyatlari yoki chegaralarini aniQlash, vakolatlarni , yahni Qarorlar Qabul Qilish huQuQini belgilash, mashuliyatni , yahni Qabul Qilingan Qarorlar uchun javobgarlik turlari va choralarini belgilashni o’z ichiga oladi. Bu mahlumotlar asosida xodimlarning professional tarkibi va axborot tahminoti tizimi shakllantiriladi. Natijada boshQaruv poG’onalari, boshQaruv bo’G’inlari va ular orasidagi boG’lanishlar tizimi shakllanadi.


Motivlashtirish funksiyasi xodimlar faoliyatini maQsad sari yo’naltirishni asoslash bilan boG’liQ bo’lib, bunda boshQaruvchi insonlar xatti – harakatlariga sabab bo’luvchi ehtiyojlar, manfaatlar, raG’bat, intilish, ishdan QoniQish kabi omillarni hisobga olgan holda boshQaruv tahsirini amalga oshirishni nazarda tutadi.