Reja: Budjet mablag'larini tasarruf qiluvchilar va davlat budjetidan xarajatlarni moliyalashtirish

6. Budjet tashkilotlarida xarajatlarhisobi
Respublika budjetida turuvchi budjet mablag'larini tasarruf qiluvchilar ularga kredit ochilishi bilan budjet mablag'larini xarajat qilish huquqiga ega bo'ladilar. Qoraqalpog'iston Respublikasi budjetida va mahalliy budjetlarda turuvchi budjet mablag'larini tasarruf qiluvchilar o'zlarining Qoraqalpog'iston Respublikasi budjetida va mahalliy budjetlar bo'yicha talab qilib olgunga qadar depozit hisobvaraqlariga mablag' tushgan vaqtda budjet mablag'larini xarajat qilish huquqiga ega bo'ladilar.
Budjet tashkilotlari tasdiqlangan smetalarga va moliyaviy intizomga qat’iy rioya qilgan holda budjet mablag'larini xarajat qilishlari kerak.
Budjet tashkilotlarining xarajatlari kassa xarajatlari va haqiqiy xarajatlarga bo'linadi.
Kassa xarajatlari - budjet tashkilotining talab qilib olgunga qadar depozit hisobvarag'idan bank muassasasi tomonidan naqd pul va pulsiz hisob-kitoblar yo'li bilan to'langan xarajatlardir. Budjet tashkilotining kassasidan to'langan summalar kassa xarajatlariga kirmaydi, chunki bu summalar budjet tashkilotining talab qilib olgunga qadar depozit hisobvarag'idan olinganida ular kassa xarajatlariga qo'shilgan.
Haqiqiy xarajatlar-ЪЩ* tashkilotini saqlashga budjet mablag'lari hisobidan qilingan xarajatlardir, ya’ni budjet mablag'lari hisobidan amalga oshirilgan haqiqiy xarajatlami tashkil qiluvchi summalar. Budjet mablag'lari bo'yicha haqiqiy xarajatlar quyidagi ikkinchi tartibli schyotlarda (subschyotlarda) hisobga olinadi:
200 - «Tashkilotni saqlashga va boshqa tadbirlarga budjet bo'yicha xarajatlar» subschyoti (G'aznachilikka o'tish sharoitida: 214-«Budjet mablaglari hisobidan qoplanadigan budjet mablag'lari oluvchHorning xarajatlari» subschyoti);

202. 
     - «Boshqa budjetlar hisobidan xarajatlar» subschyoti;
     
203. 
     - «Kapital qo'yilmalarga budjet bo'yicha xarajatlar» subs-
     

chyoti. Bu subschyotlar aktiv subschyotlardir. Bu subschyotlarning debetiga haqiqiy xarajatlarning summalari qayd qilinadi, uning kreditida esa, budjet bo'yicha moliyalashtirish hisobidan yil tugagandan so'ng hisobdan chiqarilgan xarajatlar summalari bo'ladi.
Odatda, yil tugagandan keyin bu subschyotlarda qoldiq qolmasligi kerak. Bu subschyotlarda qoldiq bo'lib, dekabr oyining ikkinchi yarmi uchun hisoblangan mehnat haqi hamda budjet tashkiloti tomonidan o'rnatilgan tartibda jalb qilingan mablag'lardan foydalangan, ular hisobidan yopiladigan xarajatlar summalari qolishi mumkin.
Budjet tashkilotiga ko'rsatilgan xizmatlar (elektr energiyasi, issiq suv, suv, gaz va boshqalar) summasiga quyidagi buxgalteriya provodkasi tuziladi:
Debet 200 - «Tashkilotni saqlashga va boshqa tadbirlarga budjet bo'yicha xarajatlan> subschyoti (G'aznachilikka o'tish sharoitida: 214-«Budjet mablaglari hisobidan qoplanadigan budjet mablaglari oluvchilanung xarajatlari» subschyoti); Kredit 178 -«Boshqa debitorlar va kreditorlar bilan hisob-kitoblar» sub­schyoti. Yuqorida ko'rsatilgan xizmat(elektr energiyasi, issiq suv, suv, gaz va boshqa)larning summasi budjet tashkilotining budjet mablag'lari bo'yicha talab qilib olgunga qadar depozit hisobvarag'idan to'langanida quyidagi buxgalteriya provodkasi tuziladi:
Debet 178 -«Boshqa debitorlar va kreditorlar bilan hisob-kitoblan>
subschyoti; Kredit 090 - «Respublika budjeti bo'yicha tashkilot xarajatlari uchun ta­lab qilib olgunga qadar depozit hisobvarag'i» subschyoti (G'aznachilikka o'tish sharoitida: 147-«Budjet mablag'lari bo'yicha budjet mablag'lari oluvchilar
Kredit 100 -«Tashkilot xarajatlari uchun talab qilib olgunga qadar depozit hisobvarag'i» subschyoti (G'aznachilikka o'tish sharoitida: 147-«Budjet mablag'lari bo'yicha budjet mablag'lari oluvchilar oldidagi majburiyatlar» subschyoti).
Budjet tashkilotining kassasidan haqiqiy qilingan xarajatlar to‘lan-ganida quyidagi buxgalteriya provodkasi tuziladi:
Debet 200 - «Tashkilotni saqlashga va boshqa tadbirlarga budjet bo'yicha xarajatlan> subschyoti (G'aznachilikka o'tish sharoitida: 214-«Budjet mablag'lari hisobidan qoplanadigan budjet mablag'lari oluvchilarning xarajatlari» subschyoti):
Kredit 120 - «Kassa» subschyoti.
Agar hisobdor shaxslar haqiqiy xarajatlar qilsa, u holda quyidagi buxgalteriya provodkasi tuziladi:
Debet 200 -«Tashkilotni saqlashga va boshqa tadbirlarga budjet bo'yicha xarajatlar» subschyoti (G'aznachilikka o'tish sharoitida: 214-«Budjet mablag'lari hisobidan qoplanadigan budjel mablag‘lari oluvchilarning xarajatlari» subschyoti);
Kredit 160 - «Hisobdor shaxslar bilan hisob-kitoblar» subschyoti.
Asosiy vositalar sotib olinganida quyidagi ikkita buxgalteriya pro­vodkasi tuziladi:
1) qabul qilingan asosiy vositalarning sotib olish qiymatiga:
Debet 010-013, 015-019-«Asosiy vositalar» subschyotlari;
ICredit 178 -«Boshqa debitorlar va kreditorlar bilan hisob-kitoblar» subschyoti.
2) qabul qilingan asosiy vositalarning sotib olish qiymati xarajatga
qo'shilganda:
Debet 200 - «Tashkilotni saqlashga va boshqa tadbirlarga budjet bo'yicha xarajatlar» subschyoti (G'aznachilikka o'tish sharoitida: 214-«Budjet mablag'lari hisobidan qoplanadigan budjet mablag'lari oluvchilarning xarajatlari» subschyoti);
Kredit 250 - «Asosiy vositalardagi fond» subschyoti.
Kam baholi va tez eskiruvchi buyumlar sotib olinganida quyidagi ikkita buxgalteriya provodkasi tuziladi:
1) qabul qilingan gan bahola va tez esziruvchi buyumlarni sotis olish qiymatiga:
Debet 070 - «Ombordagi kam baholi va tez eskiruvchi buyumlar» subschyoti yoki Debet 072 - «Ombordagi ichki kiyimlar, ko‘rpa-to‘shaklar, kiyim-kechaklar
va poyafzallao) subschyoti; Kredit 178 - «Boshqa debitorlar va kreditorlar bilan hisob-kitoblar» subschyoti. 2) qabul qilingan kam baholi va tez eskiruvchi buyumluming sotib olish qiymati xarajatlarga qo‘shilganda:
Debet 200 - «Tashkilotni saqlashga va boshqa tadbirlarga budjet bo'yicha
xarajatlar» subschyoti (G'aznachilikka o'tish sharoitida: 214-