Reja: davlat va «prinsipal-agent» muammosi

5. Korrupsiya muammosi
Korrupsiya nazariyasining rivojlanishi davlatning iqtisodiyotdagi roli to‘g‘risidagi masalaga nisbatan yangicha yondashuvga misol bo‘ladi va shu bilan birga nazariy jihatdan to‘liq anglab yetilmagan tajribadan to‘g‘ridan-to‘g‘ri xulosa qilishning xavfliligini o‘zida namoyon etadi.
Faqatgina 1970-yillarga kelib korrupsiyaning iqtisodiy muammo ekanligi anglab yetildi. Korrupsiya – bu nafaqat rivojlangan va o‘tish iqtisodiyotiga ega bo‘lgan mamlakatlarning, balki butun jahonning muammosi.
Korrupsiyalanish indeksi quyidagi qator omillarni baholash usullari yordamida hisoblab chiqilgan: yuridik qoidalarning ochiq-oydinligi, idoraviy tuzilmalarning yetukligi, erkinlashish darajasi, litsenziyalar olish va ro‘xatdan o‘tkazishning qiyinligi, sud tizimlarining samaradorligi, byurokratiyaning omilkorlik darajasi, fiskal tizimning samaradorligi va ochiq-oydinligi, bojxona ishining samaradorligi va h.k.
Mazkur dasturning asosiy bandlari quyidagilardan iborat:

• 
  samarali normalar va cheklovlarni qabul qilish;
  
• 
  davlat xizmatchilari, shuningdek davlat va xususiy sektor sohasida raqobatni kuchaytirish;
  
• 
  davlatni insonlarga yaqinlashtirish: fuqarolar bilan davlatning o‘zaro hamkorligini kuchaytirish, fuqarolar fikrlarini hisobga olish;
  
• 
  budjetning o‘sishini ichki barqarorlashtiruvchi vositalarini yaratish, masalan, ijro etuvchi, qonun chiqaruvchi va sud hokimiyatlari, qarorlarni kim belgilashi, qabul qilish va amalga oshirishi ustidan nazorat qilish.