Hind okeani - Shimoliy Muz Okeani (avvalgi nomlari: Shimoliy Qutbiy dengiz, Shimoliy Muz dengizi) — Dunyo okeanining bir qismi, Yevropa, Osiyo va Shim. Amerikaning shim. qirgʻoqlari oraligʻida. Shimoliy Muz Okeani boʻgʻozlar orqali Atlantika va Tinch okeanlari bilan tutashgan. Maydoni boʻyicha okeanlar orasida eng kichigi, 14,75 mln. km2, suvining hajmi 18 mln. km oʻrtacha chuq. 1220 m, eng chuqur joyi 5527 m (Grenlandiya dengizining shim. sharqiy qismida).
- Dengiz — Dunyo okeanining [bir] qismi; okeandan quruklik yoki orollar, yarim orollar va suv osti relyefining koʻtarilgan joylari bilan ajralib turadi. Oʻzining gidrologik, meteorologik va iqlimiy rejimi bilan okeanning ochiq qismidan farq qiladi. Dengiz quruqlik bilan qancha kup uralgan bulsa, okeandan tafovuti shuncha kup buladi. Oke-anlarning ayrim ochiq qismlari shartli ravishda Dengiz deyiladi, mas, Sargasso Dengiz va Filippin Dengiz Aslida kul (mas, Orol, Kaspiy, Oʻlik dengizlari), lekin maydoni ancha katta bulganligidan Dengiz deb atalgan, baʼzi Dengizlarga esa qoʻltiq deyiladi (mas, Gudzon qoʻltigʻi, Fors qoʻltigʻi). Dengizlar geografik oʻrni va gidrologik rejimi xususiyatlariga koʻra 3 guruhga boʻlinadi: materiklar orasidagi Dengizlar, materik ichkarisidagi Dengizlar va chekka Dengizlar.
- Sargasso dengizi - Atlantika okeanining shim. qismidagi dengiz. Kanar, Shimoliy Passat va Golfstrim oqimlari bilan chegaralangan. 23—35° sh.k. va 30— 68° gʻ.u. lar oraligʻida. Maydoni 6—7 mln. km². Eng chuqur joyi 7110 m. Sargasso dengizida shamol va suv oqimlari kuchsiz, doimiy emas. Dengizda Bermuda o.lari joylashgan. Suvining temperaturasi qishda 18—23°, yezda 26— 28°. Shoʻrligi 36—37%o. Hayvonot dunyosiga boy. Dengiz suvining yuza qatlami va unga yaqin qismlarida suzib yuruvchi sargasso suvoʻtlar nihoyatda koʻpligidan dengizga shunday nom berilgan.[
- Filippin dengizi - Tinch okeanning orollararo dengizi, garbda Yapon, Tayvan va Filippin orollari bilan, sharkda suv osti tizmalari, jan.sharqda Yan va Palau orollari oraligʻida. Maydoni 5726 ming km². Eng CHUQUR joyi 10265 m. Filippin va Gʻarbiy Mariana soyliklarini uz ichiga oladi. Yuza oqimi deyarli yopiq antitsiklon sirkulyatsiyasini hosil qiladi. 10° va 20° shahrik. orasidan Shimoliy Passat oqimi oʻtadi. Tayvan oroldan sharkda Kurosio okimi yuzaga keladi. Suvining temperaturasi yezda 28°, qishda jan. da 28° dan shim.da 18° gacha. Shoʻrligi 34,5 ‰. Suv koʻtarilishi har yarim sutkada takrorlanadi, balandligi 2 m gacha.
- Arabiston sayyoradagi eng katta uchta dengizni ochadi. Uning maydoni taxminan 4,8 million kvadrat metrga teng. km., maksimal chuqurligi esa 4 ming metr. Dastlab, dengiz Eritreya deb nomlangan. Hind okeanining bir qismi bo'lib, taxminan qirg'oqlarini yuvadi. Somali, Maldiv orollari, Jibuti, Eron, Hindiston va Pokiston. Hindistondagi dam olish uchun eng yaxshi plyajlar bu erda joylashgan. Dunyoning eng muhim savdo yo'llari dengiz orqali o'tadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
