Reja: Ekotizim

Ekotizim tovarlari va xizmatlari. Ekotizimlar
Reja:

1. 
   Ekotizim.
   
2. 
   Ekotizimlarning xususiyatlari.
   
3. 
   Ekosistemalarning asosiy xususiyatlari.
   
4. 
   Ekotizim vazifalari.
   
5. 
   Biogeokenozdagi organizmlar guruhlari.
   
6. 
   Ekosistemalar ta'sirida insonning o'rni.
   

Ekotizim - ekologiyada asosiy o‘rin egallovchi birlik hisoblanadi, chunki unga tirik organizmlar ham, o‘lik tabiat ham kiradi. Ekotizim to‘g‘risidag‘i tasavvur ancha ilgari paydo bo‘lgan bo‘lsa, bu atama birinchi marta 1935-yilda ingliz ekolog-olimi a.tensli tomonidan taklif qilingan. Har turga kiruvchi birgalikda yashovchi organizmlar va ularning yashash shart- sharoitlari ekologik tizim deb hisoblanadi. Yer kurrasida cho‘llar, o‘rmonlar, o‘tloqzor yoki suv havzalari ekotizimga misol bo‘la oladi.

hovuzlarda tirik organizmlar (gidrobiontlar) bilan birgalikda suvning fizik xossalari va kimyoviy tarkibi, hovuz tubining turli xususiyatlari, suv yuzasiga tushayotgan quyosh nuri va atmosfera havosi kabilar ekotizimning tarkibiy qismlari hisoblanadi.
ekotizim juda keng tushuncha bo‘lib, u tabiiy (o‘rmon, to‘qay,'cho‘l) hamda sun’iy majmualar (akvarium, paxtazor, issiqxona, kosmik kema)ga nisbatan ishlatiladi.
ekotizimda moddalar aylanishi uchun uch guruhga kiruvchi organizmlar bo‘lishi zarur. Bular yashil o‘simliklar (produtsentlar), hayvonlar (konsumentlar) va mikroorganizmlar (redutsentlar)dir.
shunday qilib, mikroblari bilan bir tomchi suv ham, o‘rmon ham, gul tuvak ham, fazo kemasi ham, oqova suvlarni tozalash inshooti ham ekotizimdir.
ekotizim har qanday o‘zgaruvchi deb qaralib, ma’lum sharoitda undagi barcha tirik organizmlar o‘zaro bir-birlari bilan hamda atrof-muhit bilan bog‘lanishda bo‘ladi. Natijadaushbu tizimlar energiya va modda aylanishini keltirib chiqaradi.
ekotizim o‘z-o‘zini boshqarish va ushlab turish xususiyatiga ega. Ekotizmlarni o‘z tuzilishi va vazifalarini tirik omillar ta’sirida ushlab turish qobiliyati uning barqarorligi deb ataladi.
inson o‘z manfaatlari yo‘lida ekologik tizimlarni va alohida populyatsiyalarni boshqarish bo‘yicha tadbirlar o‘tkazganda, masalan, yirtqich hayvonlarni yo‘qotayotganda, hayvonlar va o‘simliklarni ko‘chirayotganda, kelib chiqishi mumkin bo‘lgan oqibatlarni hisobga olishi zarur. Ekotizimning suv, tuproq va atmosfera havosi kabi tarkibiy qismlariga insonning hukmronligi kuchayib borishi tabiatni muhofaza qilishgina emas, balki inson o‘zini ham muhofaza qilish zaruriyatini vujudga keltirdi.
bu esa ona tabiatni asrab-avaylashni, uning bir-butunligini saqlash lozimligini taqozo qiladi. Bu esa o‘z-o‘zidan amalga oshib qolmaydi. Ekologik tizimdagi barcha tirik organizmlarni tabiiy holatiga zarar yetkazmaslik uchun odamlar, har bir organizm bilan o‘ta ehtiyotkorlik bilan munosabatda bo‘lishlari lozim.
Sayyoramizdagi organizmlarning barcha xilma-xilligi bevosita bog'liqdir. Hech kimdan alohida, mustaqil ravishda yashashi mumkin bo'lgan bunday narsa yo'q. Biroq, organizmlar nafaqat yaqin o'zaro bog'liqlikda, balki tashqi va ichki muhit omillari ham butun biyomaga ta'sir qiladi. Jonli va jonsiz tabiatning butun kompleksi ekotizimlarning tuzilishini va ularning xususiyatlarini ifodalaydi.

ekotizimlarning xususiyatlari ularning xususiyatlari bilan izohlanadi. Ushbu atama birinchi marta 1935 yilda paydo bo'lgan. A. Tensli uni "organizmlardan emas, balki ularning atrofidan ham iborat bo'lgan kompleks" ma'nosini qo'llashni taklif qildi. Kontseptsiyaning o'zi juda keng miqyosda, u eng katta ekologiya bo'limi, shuningdek muhim. Boshqa tushunchalar biogeosenoz bo'lib, bu tushunchalar orasidagi farq juda kam.
Ekotizimlarning asosiy xususiyati ular ichida organik va noorganik moddalar, energiya, issiqlikni qayta taqsimlash, elementlarning ko'chishi, jonzotlarning bir-biriga murakkab ta'siri bilan uzviy aloqada bo'lishdir. Umuman, xususiyatlar deb ataladigan bir necha asosiy xususiyatlar mavjud