Reja: Elektr toki va uning paydo bo’lishi

O`tkazgich qarshiligining temperaturaga bog’liqligi. O`tkazgichning solishtirma qarshiligi nafaqat materialning tabiatiga va balki uning temperaturasiga ham bog’liqdir. Solishtirma qarshilik va demak qarshilik ham temperaturaga chiziqli bog’liq
Qizdirilganganda metallarning qarshiligi ortadi, sovutilganda esa kamayadi. Bunga sabab temperatura ortishi bilan ham erkin elektronlarning, ham kristall panjara tugunlaridagi musbat ionlarning issiqlik harakat tezligi ortishidir. Bu esa o`z navbatida ularning ko`proq to`qnashuviga, elektronlar energiyasining ko`proq yo`qotilishiga., yani elektr qarshiligining ortishiga olib keladi. Bir qancha metallar (Al, Pb, Zu va hakozalar) va ularning qotishmalarining kritik deyiluvchi juda past temperaturalarda T<sub>k</sub>(0,14-20K) qarshiliklari sakrab nolgacha kamayishi va ular o’ta-o`tkazuvchan bo`lib qolish kuzatilgan. Bu hodisa birinchi bo`lib 1911 yilda simob bug’lari uchun G.Kamerling-Onnes tomonidan kuzatilgan. O`ta o`tkazuvchanlik hodisasi kvant nazariyasi asosida tushintiriladi.
O`ta-o`tkazuvchanlik hodisasidan amalda foydalanish kritik temperaturaning pastligi natijasida qiyinchiliklar tug’dirmoqda. Lekin hozirgi paytda kritik temperaturasi 100K atrofida bo`lgan o`ta-o`tkazuvchan keramik moddalar mavjud. O`ta-o`tkazuvchanlik hodisasini amalda qo`llash juda ulkan mablag’ni iqtisod qilishini e’tiborga olib bu soxada jadal izlanishlar olib borilmoqda.

Seriyali ulanish

Ketma-ket ulanganda, ikki yoki undan ortiq kondansatör umumiy kontaktlarning zanglashiga olib, har bir oldingi kondansatör keyingisiga faqat bitta umumiy nuqtada ulanadi. Zaryadlash oqimi (i) ketma-ket sxema kondansatörler har bir element uchun bir xil qiymatga ega bo'ladi, chunki u faqat bitta elementdan o'tadi mumkin bo'lgan yo'l... Bu pozitsiya quyidagi formula bilan tasdiqlanadi: i = i c1 = i c2 = i c3 = i c4.
Ketma-ket ulangan kondansatkichlar orqali o'tadigan oqimning bir xil miqdori tufayli, ularning har biri tomonidan to'plangan zaryad miqdori sig'imdan qat'i nazar, bir xil bo'ladi. Bu mumkin bo'ladi, chunki oldingi kondansatör plitasidan keladigan zaryad keyingi elektron elementning plastinkasida to'planadi. Shuning uchun ketma-ket ulangan kondansatkichlardagi zaryad miqdori quyidagicha bo'ladi: Q umumiy = Q 1 = Q 2 = Q 3.
Agar ketma-ket zanjirga ulangan uchta C 1, C 2 va C 3 kondensatorlarini ko'rib chiqsak, o'rtacha kondansatör C 2 bo'ladi. to'g'ridan-to'g'ri oqim dan elektr izolyatsiyalangan bo'lib chiqadi umumiy zanjir... Oxir-oqibat, plitalarning samarali maydoni eng kichik o'lchamdagi kondansatör plitalari maydoniga kamayadi. Plitalarni elektr zaryadi bilan to'liq to'ldirish u orqali oqimning keyingi o'tishini imkonsiz qiladi. Natijada, oqimning harakati mos ravishda butun sxema bo'ylab to'xtaydi va boshqa barcha kondansatkichlarning zaryadlanishi to'xtaydi.
Ketma-ket ulanishdagi plitalar orasidagi umumiy masofa har bir elementning plitalari orasidagi masofalarning yig'indisidir. Seriyali sxemada ulanish natijasida bitta katta kondansatör, plitalarning maydoni minimal quvvatga ega elementning plitalariga to'g'ri keladi. Plitalar orasidagi masofa zanjirdagi barcha masofalarning yig'indisiga teng.
Har bir kondansatkichdagi kuchlanishning pasayishi sig'imga qarab har xil bo'ladi. Bu pozitsiya formula bilan aniqlanadi: C = Q / V, unda sig'im kuchlanishga teskari
proporsionaldir.
Shunday qilib, kondansatkichning sig'imi pasayishi bilan unga yuqori kuchlanish
tushadi. Barcha kondensatorlarning umumiy quvvati quyidagi formula bo'yicha hisoblanadi: 1 / C jami = 1 / C 1 + 1 / C 2 + 1 / C 3.
Bunday sxemaning asosiy xususiyati - o'tish elektr energiyasi faqat bitta yo'nalishda. Shuning uchun har bir kondansatörda joriy qiymat bir xil bo'ladi. Ketma-ket sxemadagi har bir saqlash moslamasi quvvatidan qat'i nazar, teng miqdorda energiya saqlaydi. Ya'ni, quvvatni qo'shni omborda mavjud energiyadan qayta ishlab chiqarish mumkin.