Reja: Frezani keskinlashtirish Frezalsh asbobini charxlash Freza turlari Frezani keskinlashtirish

6 Mavzu: Kesis Metallarni kesish nazariyasining elementlari.
Reja:
1. Frezani keskinlashtirish
2. Frezalsh asbobini charxlash
3. Freza turlari
Frezani keskinlashtirish
Vintli tish bilan so'nggi frezalarni keskinlashtirish ham universal o'tkir mashinalarda qo'l bilan amalga oshiriladi. Asosiy orqa yuzada oxirgi frezani keskinlashtirish markazlarda oxirgi frezani o'rnatayotganda, chashka aylanasining silindrsimon frezasi bilan bir xil tarzda amalga oshiriladi. Yuqori darajadagi yordamchi orqa tomonni keskinlashtirish, chashka doirasi bilan frezalari amalga oshiriladi.
Disk frezalarini keskinlashtirish.
Asosiy orqa yuzada disk frezalarini keskinlashtirish shunga o'xshash tarzda amalga oshiriladi, ammo silindrsimon va oxirgi bo'lakni chashka doirasi bilan keskinlashtiradi. Oxirgi tishlarning yordamchi orqa yuzasini keskinlashtirish oxirgi kesmalar bilan bir xil tarzda amalga oshiriladi. O'tkir tishlar sirt ustida keskinlashganda, keskin tishlar yuqoriga yo'naltiriladi va frezalar oddiy tishlari va moyilligi bo'lgan vertikal holatni egallaydi — ko'p tomonlama tishlar bilan kesishni keskinlashtirganda. Shu bilan birga, vertikal tekislikdagi frezaning o'qining burchagi asosiy kesish tomonining burchagi burchagiga teng.
Orqa tishlari bilan frezani keskinlashtirish.
Orqa tishli shaklli frezalar faqat old yuzaga o'tkirlashadi. Bunday holda, old burchakning kattaligi va keskinlashtirilgandan so'ng, oldindan belgilangan qiymatdan ±1° dan oshmasligi kerak, chunki old burchakdagi o'zgarish shaklli profilning buzilishiga olib keladi.



Frezalash jarayoni f r e z a deb ataladigan asbob bilan bajariladi. Kesuvchi tishlar silindrik yuzada ham, toresda ham joylashishi mumkin.Frezaning har bir tishi oddiy asbob keskichdir. Odatda frezalar ko’p tishli asbob hisoblanadi.Ba’zan,bir tishli frezalar ishlatiladi.Frezalarning kesuvchi qismi uglerodli asbobsozlik po’latlaridan, qattiq va mineral-keramik qotishmalardan tayyorlanadi.
Yuzalar, qirralar boshqa elementlar. Freza tishlarining yuzlari va kesuvchi qirralari, xuddi keskichlardagiga o’xshab, quyidagicha nomlanadi. Tishning old yuzasn 1 — qirindi tushadigan yuza. T i sh n i i g k etingi yuzasi 4 — qirqish jarayonida kirqish yuzasiga qarab turadigan yuza. Tishning orqasi 5—bir tishning old yuzasi bilan qo’shni tishning ketingi yuzasi orasidagi yuza. Bu yuza tekis, siniq yoki egri chiziqli bo’lishi mumkin. Torest tekislig i —freza o’qiga perpendikulyar tekislik. Uq tekisligi— frezao’qiophali hamda frezaning kesuvchi qirrsidagi ko’rilayotgan nuqta orqali o’tadigan tekislik. Kesuvchi qirra 2 tishning old va ketingi yuzalargi kesishuvidan hosil bo’lgan chiziq

1-rasm keskich va freza tishini solishtirish
Asosiy k e s u v ch i qirra — asosiy qirqish ishini bajaradigan qirra. silindrik frezalarda asosiy ke­suvchi qirra to’gri chiziqli (silindr yasovchisi bo’yicha yo’nalgan), silindr yasovchisiga qiya va vintsimon bo’lishi mumkin. silindrik frezalarda yordamchi kesuvchi qirra bo’lmaydi.
Tores tishli frezalarda, xuddi keskichlardagi kabi, quyydagi qirralar bo’ladi
asosiy kesuvchi qirra—fre­za o’qiga burchak ostida yotgan qirra;
yordamchi kesuvchi qirra—frezaning tores qismida yotgan qirra;



Tishlarning shakli va elsmentlari.
Frezalarnign tishlari charxlanish sirtlariga qarab, ikki xil konstruksiyali bo’ladi:
O’tkiruchlitish — ketingi yuzasi bo’yicha charxlanadigan tish (2- rasm, a);
tumtoquchlitish — faqat old yuzasi bo’yicha charxlanadigan tish (2- rasm, b).
Tishning quyidagi elementlari bo’­ladi (3-rasm).
Balandligi h — tishning ke­suvchi qirrasidagi nuqta bilan ariqcha tubi orasidagi masofa. Bu masofa frezaning o’qiga perpendikulyar radial kesimda o’lchanadi.
Tish ketingiyuzasining eni kesuvchi qirradan tishning ketingi yuzasi uning orqasi bilan kesishgan chiziqqacha bo’lgan masofa. Bu masofa kesuvchi qirraga perpendikulyar yo’nalishda o’l­chanadi.
Tishlarning aylanma qa­dami — ikkita qo’shni tishning kesuv­chi qirralaridagi bir xil nuqtalar orasidagi masofa. Bu masofa markazi freza o’qida yotgan aylana yoyi bo’yicha va freza o’qiga perpendikulyar tekislikda o’lchanadi. Aylanma qadam bir xil va har xil bo’lishi mumkin.
To’mtoquchlik kattaligi K (8-rasm, b)—ikki qo’shni tishning kesuvchi qirralari orasidagi to’mtoqlanish egri chizig’ining pasayish kattaligi.
Ariqchalarniig elementlari va shakllari. A r i q ch a— qirindi chiqib ketadigan uyiq; u bir tishning old yuzasi hamda qo’shni tishning ketingi yuzasi va orqasi bilan cheklanadi. Ariqchalar to’g’ ri va vintsimon bo’ladi.