Reja: Ishlab chiqarish omillari va ularning tarkibi

↓ 
↓ 
Naflilikni yaratilishida
qatnashadi. 
Qiymatni tashkil topishida
qatnashadi. 
↓ ↓ ↓ 
 
 
 
↓ 
Yer 
Kapital 
Ishchi kuchi 
mehnati 
Mehnat 
↓ 
↓ 
Aniq mehnat bilan
o‟tkazilgan ishlab 
Abstrakt 
mehnat 
bilan 

---

chiqarish vositalari 
qiymati 
yaratilgan 
yangi qiymat 
 
 
 
3-savol. Ishlab chiqarishning umumiy va pirovard natijalari 
Ma„lumki, ishlab chiqarish ijtimoiy bo‟lib, barcha resurslar harakatga
keltiriladi, natijada juda kup turdagi tovarlar va xizmatlar yaratiladi, ularni
barcha massasi yalpi ijtimoiy mahsulotni hosil qiladi.
Jami tovarlar va xizmatlar, ya„ni milliy mahsulotning yil davomidagi yig‟indisi
mamlakat bo’yicha ishlab chiqarishning umumiy natijasi deyiladi. 
Mamlakatda yil davomida yaratilgan milliy mahsulot natural jihatdan uch
qismdan iborat bo‟ladi: ishlab chiqarish vositalari, iste„mol buyumlari va turli 
xildagi xizmatlardan iborat. 
Yaratilgan mahsulot qiymat jihatdan ham uch qismdan iborat bo‟ladi. 
1. Ishlab chiqarish jarayonida iste„mol qilingan ishlab chiqarish vositalar 
qiymatining mahsulotga utgan qismi (S); 
2. Yangidan vujudga keltirilgan mahsulotning mulkdorlar, tadbirkorlar, va
jamiyat uchun ishlab chiqarilgan qo‟shimcha mahsulot qiymati (J); 
3. Yangidan yaratilgan mahsulotning bir qismi, ishchilarga tegishli qismi zaruriy 
mahsulot qiymati (Ya) dan iboratdir.
T = C + Ya + J (1) ni tashkil etadi. 
Yaratilgan mahsulotdan iste„mol qilingan ishlab chiqarish vositalari 
qiyomati chegirib tashlansa, qolgan qismi sof mahsulot deyiladi. 
YaIM - Aa=SMM (2) бo‟лади. 
Sof mahsulot bevosita ishlab chiqarishda band bo‟lgan menejerlar, 
ishchilar, dehqonlar va muhandislar, texnik xodimlar va boshqalarning yangidan
sarf qilingan mehnati bilan yaratilgan zaruriy (ZM) va qo‟shimcha (QM) 
mahsulotdan iboratdir. 

---