Reja: Iste’molchining tanlash erkinligi

Funksional modellar kirish va chiqish parametrlarini bog‘lanish funksiyalarini aks ettiradilar.
Strukturali modellar murakkabroq bo‘lib, tizimni ichk i strukturasini ifodalab, ichki aloqalarni aks ettiradi.
Modellar statik va dinamik, Chiziqli va Chiziqsiz, determinatsion va stoxastik bo‘lishi mumkin
Statik modellarda iqtisodiy jarayonlar va ko‘rsatkichlarning ma’lum bir vaqtdagi holati o‘rganiladi.
Dinamik modellarda esa iqtisodiy ko‘rsatkchilarning vaqt davomida qanday o‘zgarishi kuzatiladi va ularga qaysi omillar ta’sir etishi o‘rganiladi.
Chiziqli modellarda maqsad mezoni Chiziqli funksiya ko‘rinishda bo‘lad, uning ekstremal qiymatlari orasidagi munosabat Chiziqli tenglamalar va tengsizliklar orqali ifodalanadi.
Chiziqsiz modellarda - maqsad funksiyasi va yechimi orasidagi munosabatlar Chiziqsiz ko‘rinishda ifodalanadi. O‘z navbatida Chiziqsiz dasturlash quyidagi turlarga bo‘linadi:
Qavariq dasturlash - echilayotgan masala qavariq to‘plamida berilgan bo‘lib, maqsad funksiyasi qavariq shaklda berilishi mumkin.
Kvadratik dasturlash - maqsad funksiyasi kvadratik shaklda ifodalanib, chegaraviy shartlar Chiziqli tenglamalar va tengsizliklar ko‘rinishida beriladi.
Butun sonli dasturlash - izlanayotgan o‘zgaruvchilarga nisbatan butunlik shartda kiritiladi.
Dinamik dasturlash - ekstremal masalaning yechimi bir necha bosqichlardan iborat bo‘lib, har bir oldingi bosqichning yechimi keyingi bosqichlar uchun boshlang‘ich ma’lumotlar sifatida foydalaniladi.
Optimal modellar ishlab chiqarishni tashkil qilishning optimal variantini topishga xizmat qiladi. Boshqacha qilib aytganda, ular optimallik mezonlari bo‘yicha maqsad funksiyasiga maksimal yoki minimal qiymat bera oladi.
Optimallashtiruvchi modellari ikki qismdan iborat:
1. Cheklanishlar sistemalari yoki iqtisodiy sistema o‘zgarishini shart-sharoitlari;