Reja kirish Asosiy qism

1-Prinsip. Chiqindilar va qo’shimcha mahsulotlarni hosil bo’lishini oldini olish ularni o’tilizatsiyalash tozalash yoki yo’q qilish bilan shug’ullangandan ko’ra yaxshiroq ekanligini ko’rsatyadi.

Bu prinsip jarayonlar va ishlab chiqarishlardagi ko’p sonli misollarda ko’rgazmali tasvirlanadi, ularda ko’proq samarali kam miqdorda qo’shimcha mahsulotlar beradigan zaharsiz reagentlar ishlatiladi. Masalan, karbonirlovchi agent sifatidagi fosgen (COCl2) o’rniga ayrim jarayonlarda dimetilkarbonatdan foydalaniladi, uni quydagi reaksiya bo’yicha olinadi: Dimetil karbonatni metal xloridga ( CH3Cl ) va dimetil sulfatga (CH3)2SO4 alternativ metilirlovchi agent sifatida ishlatila boshlandi.

Qaytarish jarayonlarida vodoroddan foydalanish LiAlH4, NaBH4, va boshqa qaytaruvchilarni ishlatishga nisbatan ekologik jihatdan qulayligi isbotlandi. Yuqoridagilar utilizatsiya qilishni talab qiladigan mahsulotlar hosil qiladi . Oksidlanish jarayonlarida stexiometrik reagentlar: KMnO4, CrO3, K2CrO7, NaClO3, NaClO, organik peroksidlardan foydalanish, vodorod peroksid (H2O2), azot(I) oksidi (N2O) yoki havo kislorodidan foydalanishga nisbatan kam samaralidir. Oksidlash uchun havodan foydalanib hamma vaqt ham istalgan mahsulotni olishni amalga osirish mumkin emas. “Yashil” oksidovchilar

ishtirokidagi katalitik jarayonlarga misollar ko’p. Hatto CHO dagi CH2OH gruppalarini oksidlash uchun xromat va permaganatlarni natriy gipoxloritga almashtirish bu prinspga misol bo’la oladi, modomiki gipoxloritdan zaharli modda bo’lmagan qo’shimcha mahsulot sifatida osh tuzi hosil bo’ladi: Umuman xlor tutgan mahsulotlarni yoki yarim mahsulotlarni xlorsiz birikmalar bilan almashtirishni har qanday variantlari kimyoviy jarayonlarda ham, xuddi shunday oqartirish texnologiyalarida ( qog’oz, to’qimachilik sanoati) ham “Yashil” yechimi →hisoblanadi, chunki uning yakunida dioksinlarni va boshqa xlorli toksikantlarni hosil bo’lish xavfini pasaytiradi. Ma’lumki, tarkibida uglerod-xlor (C-Cl) bog’I bor hamma moddalar nisbatan zaharli!