Reja: kirish I. Bob. Iqtisodiyotning siklligi to’G’risida

1.2 Iqtisodiy siklning kontseptsiyasi va mohiyati
Kapitalistik jamiyat doirasida sanoat ishlab chiqarishga o'tish amalga oshirilganligi sababli, davriy xarakterga ega bo'lgan ko'payish o'zgarishlari paydo bo'ldi.
"Sikl" tushunchasi - yunoncha kyklosdan - "doira" ma'nosini anglatadi, har qanday vaqt oralig'ida to'liq rivojlanish doirasini tashkil etuvchi o'zaro bog'liq hodisalar, jarayonlar, ishlar to'plamini anglatadi. Kapitalizmning dastlabki davrining iqtisodiy sikllari va zamonaviy davrlar bir-biridan sezilarli darajada farq qiladi. Bu farqlar iqtisodiy muvozanatni buzish, sikllarning turli bosqichlarga bo'linishi, ularning davomiyligi, sikllarni tartibga solishda davlatning ishtiroki darajasida namoyon bo'ladi .
Iqtisodiy (aks holda – biznes) sikl ikki xil davlat o'rtasidagi vaqt oralig'i deb ataladi iqtisodiy kon'yunktura, u bir necha yil davomida iqtisodiy faoliyat darajasining ko'tarilishi va pasayishi hisoblanadi. Shakl bo'yicha. 3 iqtisodiy sikl sxemasi taqdim etildi. Trend chizig'i yoki umumiy ijtimoiy mahsulotning o'rtacha qiymati va bir necha yillar davomida iqtisodiyotning umumiy rivojlanish yo'nalishini ko'rsatadi, iqtisodiyotning yalpi ishlab chiqarish liniyasi bu ko'rsatkichning haqiqiy o'zgarishidir.
Shakl.3 iqtisodiy sikl
Iqtisodiy sikllar tebranishlarning amplitudasi va davomiyligi bilan tavsiflanadi. Salınımların amplitüdü-sikl davomida indeksning eng katta va eng kichik qiymati o'rtasidagi maksimal farq – masofa CD shakl bo'yicha.3 ). Siklning davomiyligi-bu biznes faoliyatining to'liq o'zgarishi (T) amalga oshiriladigan vaqt davri_¹T_² shakl bo'yicha. 
Tsiklik tebranishlarning sabablari bo'yicha turli xil qarashlar, shuningdek, ularni tartibga solish muammosini hal qilishda turli yondashuvlarni belgilaydi. Kontsiklik tartibga solish muammosi bo'yicha nuqtai nazarlarning xilma-xilligiga qaramay, ularni ikkita asosiy yondashuvga qisqartirish mumkin: Keyns va klassik. Iqtisodiy muvozanat nazariyasidan ma’lumki, Keyns tarafdorlari yalpi talabni tartibga solishning markaziy elementi, klassiklar tarafdorlari esa yalpi taklifni hisoblaganlar.
Qarama-qarshi tsiklik tartibga solish davriy tebranishlarni yumshatishga qaratilgan iqtisodiy vaziyat va iqtisodiy faoliyatga ta'sir qilish usullari va usullari tizimidan iborat. Shu bilan birga, davlatning sa'y-harakatlari iqtisodiy tsiklning har bir bosqichida yuzaga keladigan iqtisodiy vaziyatga qarama-qarshi yo'nalishga ega.
Biroq, ikkita asosiy fikrni ta'kidlash kerak. Har qanday sa'y-harakatlarga qaramay, davlat iqtisodiy rivojlanishning tsiklik xususiyatini bartaraf eta olmaydi; u iqtisodiy barqarorlikni saqlab qolish uchun faqat tsiklik tebranishlarni yumshata oladi. Nihoyat, inqiroz fazasi bilan sikllikni nafaqat halokat, balki yaratilishning ham muqarrarligi sifatida anglash va qabul qilish kerak, chunki u milliy iqtisodiyotning iqtisodiy organizmini yangilashda makroiqtisodiy muvozanatni tiklash bilan bog'liq.
Keynschilik tarafdorlari yalpi talabga e'tibor qaratib, davlatning moliyaviy va byudjet vositalari bilan tartibga soluvchi roliga e'tibor qaratadilar, ular yo xarajatlarni kamaytirish yoki oshirish, yoki soliq stavkalarini manipulyatsiya qilish, soliq imtiyozlari tizimini siqish yoki kengaytirish uchun ishlatiladi. Shu bilan birga, pul-kredit siyosati muhim, ammo shunga qaramay yordamchi rol o'ynaydi.
Davlat kontrtsiklik tartibga solishning Keyns modelidan foydalanib, inqiroz va tushkunlik bosqichida davlat xarajatlarini, shu jumladan investitsiya faolligini oshirishga sarflanadigan xarajatlarni oshiradi va “arzon pul” siyosatini olib boradi. Tiklanish sharoitida iqtisodiyotning "haddan tashqari qizib ketishi" ning oldini olish va shu bilan tiklanishdan retsessiyaga o'tish cho'qqisini yumshatish uchun bir xil vositalar qo'llaniladi, ammo yalpi talabni siqish, qisqartirishga qaratilgan qarama-qarshi belgi.
Klassik yoki konservativ yo'nalish tarafdorlari taklifga e'tibor berishadi. Bu mavjud resurslardan foydalanishni ta’minlash va samarali ishlab chiqarish uchun shart-sharoit yaratish, iqtisodiyotning kam samarador tarmoqlari va tarmoqlarini qo‘llab-quvvatlashni to‘xtatib, bozor munosabatlariga erkinlik berish haqida bormoqda.
Pul-kredit tartibga solish asosiy vositaga aylanadi. Pul massasi milliy iqtisodiyotga ta'sir qilishning asosiy dastagiga, inflyatsiyaga qarshi kurash vositasiga aylanadi. Kreditni liberallashtirishga emas, balki kreditni cheklashga e'tibor qaratiladi, ya'ni. foiz stavkalarini oshirish orqali "aziz pul" siyosatini olib borish, bu kapitalning ortiqcha to'planishiga qarshi kurashishga yordam berishi kerak. Byudjet siyosati yordamchi vosita sifatida ishlatiladi. Davlat xarajatlarini qisqartirish, buning natijasida, birinchi navbatda, iste'mol talabini siqish bo'yicha qat'iy siyosat olib borilmoqda. Soliq siyosati soliq stavkalarini va soliq shkalasining progressivlik darajasini pasaytirishga qaratilgan. Bundan tashqari, bunday soliq choralarining ustuvorligi tadbirkorlik sohasiga qaratilgan.