Reja: Litosferaning tarkibiy tuzilishi

Daryolarning qiymati:
1) sanoat, qishloq xo'jaligini suv bilan ta'minlash uchun chuchuk suv manbalari;
2) elektr energiyasi manbalari;
3) transport marshrutlari (shu jumladan yuk tashish kanallarini qurish);
4) baliq ovlash va ko'paytirish joylari; dam olish va boshqalar.
Ko'pgina daryolarda suv omborlari - yirik sun'iy suv omborlari qurilgan. Ularni qurishning ijobiy oqibatlari: suv zaxiralarini yaratish, daryodagi suv darajasini tartibga solish va suv toshqini oldini olish, transport sharoitlarini yaxshilash va dam olish joylarini yaratish imkonini beradi. Daryolarda suv havzalarini qurishning salbiy oqibatlari: unumdor tekislik yerlari boʻlgan katta maydonlarni suv bosishi, suv ombori atrofida yer osti suvlarining koʻtarilishi yerlarning botqoqlanishiga olib keladi, baliqlar yashash sharoiti buziladi, tekisliklarning tabiiy hosil boʻlish jarayoni buziladi va hokazo. Yangi suv havzalarini qurishdan avval chuqur ilmiy ishlanmalar olib borilishi kerak.
ko'llar – er yuzidagi tabiiy chuqurliklarda joylashgan sekin suv almashinuvi rezervuarlari.
Ko'llarning joylashishiga ularning oziqlanishi va rejimini belgilaydigan iqlim, shuningdek, ko'l havzalarining paydo bo'lish omillari ta'sir qiladi.
Kelib chiqishi Ko'l havzalari quyidagilar bo'lishi mumkin:
1) tektonik(er qobig'ining yoriqlarida hosil bo'lgan, odatda chuqur va tik yonbag'irli qirg'oqlari bor - Baykal, Afrika va Shimoliy Amerikadagi eng yirik ko'llar);
2) vulqon(o'chgan vulqonlar kraterlarida - Kamchatkadagi Kronotskoye ko'li);
3) muzlik(muzliklarga duchor bo'lgan hududlarning xarakteristikasi, masalan, Kola yarim orolining ko'llari);
4) karst(eruvchan jinslarning tarqalish joylari uchun xarakterli - gips, bo'r, ohaktosh, toshlar er osti suvlari bilan eritilganda buzilish joylarida paydo bo'ladi);
5) to'silgan(ularni to'g'on deb ham atashadi; ular tog'larda - Pomirdagi Sarez ko'lida ko'chkilar paytida daryo o'zanini tosh bloklari bilan to'sib qo'yish natijasida paydo bo'ladi);
6) oxbow ko'llari(toshqindagi ko'l yoki pasttekislik ustidagi pastki terasta daryoning asosiy kanaldan ajratilgan qismidir);
7) sun'iy(suv omborlari, hovuzlar).
Ko'llar atmosfera yog'inlari, er osti suvlari va ularga oqib tushadigan er usti suvlari bilan oziqlanadi. Suv rejimiga ko'ra, ular ajralib turadi kanalizatsiya va drenajsiz ko'llar. Daryo (daryolar) chiqindi ko'llardan - Baykal, Onega, Ontario, Viktoriya va boshqalardan oqib chiqadi. Suvsiz ko'llardan birorta ham daryo oqib chiqmaydi - Kaspiy, O'lik, Chad va boshqalar. Endorheik ko'llar, qoida tariqasida, ko'proq minerallashgan. Suvning sho'rlanish darajasiga qarab, ko'llar chuchuk va sho'rdir.
Kelib chiqishi Ko'l suv massasining ikki turi mavjud:
1) suv massasi atmosferadan kelib chiqqan ko'llar (bunday ko'llar soni ko'p);
2) relikt yoki qoldiq, - bir vaqtlar Jahon okeanining bir qismi bo'lgan (Kaspiy ko'li va boshqalar).
Ko'llarning tarqalishi iqlimga bog'liq va shuning uchun ko'llarning geografik tarqalishi ma'lum darajada zonaldir.
Ko'llar katta ahamiyatga ega: ular qo'shni hududning iqlimiga (namlik va issiqlik sharoitlariga) ta'sir qiladi, ulardan oqib chiqadigan daryolar oqimini tartibga soladi. Ko'llarning iqtisodiy ahamiyati: ular aloqa yo'llari (daryolardan kichikroq), baliq ovlash va dam olish, suv ta'minoti uchun ishlatiladi. Ko'llarning tubidan tuzlar va shifobaxsh loy qazib olinadi.