Reja: Lizing tushunchasi va uning iqtisodiy tarkibi

Ijaraga oluvchida moliyaviy va joriy ijara hisobi
Ijaraga oluvchida moliyaviy ijara xisobi
Ijaraga oluvchida xo`jalik muomalalarini hisobga olish quyidagi yo`na-lishlari bo`yicha amalga oshiriladi :
lizingga olingan asosiy vositani qabul qilib olish muomalalari;
lizingga beruvchi bilan asosiy qarz va foizlar bo`yicha hisob-kitob muomalalari;
lizingga olingan asosiy vosita bo`yicha yuzaga keladigan xarajatlarni hisobga olish muomalalari;
lizingga olingan asosiy vositani o`z mulkka aylantirish, yoki uni kay-tarib berish muomalalari.
Хo`jalik muomalalarini hisobi Buxgalteriya hisobining milliy standart-lari asosida tashkil qilinishi lozim.
Asosiy xo`jalik muomalalari lizinga beruvchi bilan tuzilgan shartnomada ko`zda tutilgan jadval asosida buxgalteriya hisobida aks ettiriladi. Jadvalning lizinga oluvchiga tegishli qismi quyidagi ko`rinishga ega bo`ladi:

Yillar	Yil boshiga majburiyat	Amalga oshiriladigan to`lovlar			Yil oxiriga majburiyat
		foizlar	majburiyat	umumiy to`lov
2004	1109810	133177	166823	300000		942987
2005	942987	113158	186842	300000		756145
2006	756145	90737	209263	300000		546882
2007	546882	65625	234375	300000		312507
2008	312500	37500	262500	300000		50000
Jami	x	440197	1050803	1500000		x

Shunga ko`ra ijaraga oluvchida xo`jalik muomalalari quyidagilardan iborat bo`lishi mumkin:


1-misol shartlari asosida lizinga olingan asosiy vosita qabul qilib olinganda

Dt «Uzoq muddatli ijaraga olingan asosiy vositalarga kapital
qo`yilmalar» 1109810


Kt «Тo`lanadigan uzoq muddatli ijara» 942987

Kt «Uzoq muddatli majburiyatlar joriy qism» 166823

Lizingga olingan asosiy vosita foydalanishga berilganda

Dt «Uzoq muddatli ijara shartnomasi bo`yicha olingan
asosiy vositalar» 1109810


Kt «Uzoq muddatli ijaraga olingan asosiy vositalarga
kapital qo`yilmalar» 1109810
Moliyalashtirilgan ijara, ijarachi balansining aktivida –moliyaviy ijara shartnomasi asosida ijaraga olingan asosiy vositalar, passivida esa to`lanadigan moliyalashtirilgan lizing bo`yicha uzoq muddatli hamda joriy majburiyatlarini hisobga olishni nazarda tutadi.
1-masala shartiga ko`ra bu xo`jalik muomalalari quyidagi ko`rinishga ega bo`ladi:

Korxona aktivlari		Korxona majburiyatlari
Uzoq muddatli ijara shartnomasiga ko`ra olingan asosiy vositalar boshlang`ich qiymati bo`yicha	1109810	Тo`lanadigan uzoq muddatli ijara Uzoq muddatli majburiyat-lar joriy qismi	942987 166823

Jadvalga asosan birinchi yil uchun foiz ko`rinishidagi xarajatlar tan olinganda quyidagi buxgalteriya yozuvi rasmiylashtirilishi lozim:
Dt «Foiz ko`rinishidagi xarajatlar» 133177

Kt «Тo`lanadigan foizlar» 133177
Avval rasmiylashtirilgan yozuvlardan ko`rinib turibdiki, moliyaviy to`lov ijara muddati davomidagi asosiy qarzning to`lanishi va foiz ko`rinishidagi xara-jatlar summasidan iboratdir. Moliyaviy to`lov ijara muddati mobaynida davrlar bo`yicha shunday taqsimlanadiki, har bir davr majburiyatlari qoldig`iga nisbatan doimiy foiz stavkasi saqlanishi lozim.


Lizing shartnomasining birinchi yili uchun hisoblangan asosiy qarz va shu davr buxgalteriya yozuvlarida aks ettirilgan foiz ko`rinishidagi majburiyatlar to`lab berilganda: