Reja: Lizing tushunchasi va uning iqtisodiy tarkibi

Ijaraga beruvchida moliyaviy va joriy ijara hisobi.

Ijaraga beruvchida moliyaviy ijara hisobi
Ijaraga beruvchida xo`jalik muomalalarini hisobga olish quyidagi yunalishlar bo`yicha amalga oshiriladi:

• lizinga oluvchi uchun asosiy vosita sotib olish muomalalari;

  
  

• sotib olingan asosiy vositani lizinga topshirish muomalalari;

  
  

• lizinga beruvchi va oluvchi orasidagi hisob-kitob muomalalari;

  
  

• lizinga berilgan asosiy vositani lizinga oluvchiga mulk sifatida o`tkazish yoki uni qaytarib olish muomalalari.

  
  

Хo`jalik muomalalarini hisobi Buxgalteriya hisobining milliy standart-lari asosida tashkil qilinishi lozim.


1-misol. Kompaniya keyinchalik 5 yil muddatga lizinga berish maqsadida uskuna sotib oldi. Uskunaning qiymati 1000000 so`m. Yillik to`lov miqdori 300000 ming so`mni tashkil qiladi.Shartnoma shartlariga ko`ra to`lov to`liq qoplan-magunga qadar lizinga oluvchi uskunani ijaraga bergan tashkilotga 12 % miqdo-rida foiz to`lovlari to`laydi.Asosiy vosita ijaraga butun foydali xizmat mud-datiga beriladi va ijaraning oxirida tugatish qiymati bo`lmaydi deb kutiladi. Ijara muddati tugaganda asosiy vositani ijaraga oluvchi ijaraga beruvchidan 50000 so`mga sotib olish huquqiga ega. Bu esa ijaraga berilgan asosiy vositaning kafolatlangan qoldiq qiymatidir.
Ushbu xo`jalik muomalalarini buxgalteriya hisobida to`g`ri aks ettirish uchun quyidagi harakatlarni amalga oshiramiz :
1.Lizingga berilgan asosiy vositaning joriy qiymatini aniqlaymiz
Ijaraga oluvchi 5 yil mobaynida 300000 so`mdan to`lovlarni amalga oshirishi ko`zda tutilganligi uchun, bunday annuitetning joriy qiymati 3,6048 (S-2 jadvali) koeffitsientini hisobga olgan holda, 50000 so`mlik kafolatlangan qoldiq qiyma-tining joriy darajasi esa - 0,5674 (S-1 jadvali) koeffitsientini hisobga olgan holda aniqlanadi.

[( AJK 300000 x 3,6048) + (JK 50000 x 0,5674)]  (1091440 + 28370)  1109810so`m

Ushbu qiymat lizing bo`yicha muomalalarni tan olish va aks ettirish uchun ikkala tomonga ham asos bo`luvchi qiymat hisoblanadi.
2.Ijaraga oluvchida ijaraga olingan asosiy vosita uchun eskirish qiymatini hi-soblaymiz.
Ijaraga oluvchi asosiy vositalarga eskirish hisoblashning to`g`ri chiziqli usulini qo`llaydi. Shunga ko`ra yillik eskirish summasi
(1109810 – 50000 ) : 12 oy  17664 so`m
5 yil
Lizingga berilishi ko`zda tutilgan asosiy vositani qabul qilish muomalasi quyidagi buxgalteriya yozuvi bilan rasmiylashtiriladi: