Reja: Ma’lumot uzatish tizimi va uning xizmatlari haqida tushuncha

1. Tor ma’noda;
2. Keng ma’noda.
Tor ma’noda - ma’lumotlarni uzatish bu ma’lumotlarni ikkilik signallari ko‘rinishida 1 - 
chi punktdan 2 - chisiga, hisoblash texnikasi vositalari yordamida ishlov berish uchun 
elektraloqa vositalari bilan ko‘chirishdan iborat.
Keng ma’noda – ma’lumotlarni uzatish raqamli signallarga aylantirilgan ma’lumotni 
barcha turlarini shu jumladan nutq va video signallarini uzatishdan iborat.
Ma’lumotni uzatish keng ma’noda bu raqamli signallarga aylantirilgan ma’lumotni 
barcha turlarini, shu jumladan, nutq va video signallarni uzatishdan iborat (12.2 - rasm). 
12.2 rasm. Ma’lumot uzatish tizimi soddalashtirilgan sxemasi 
Uzatish tizimini tarkibiga quyidagilarni kiritishimiz mumkin:
1. Uzatish kanali (AK – aloqa kanali); 
2. Ma’lumotlarni uzatkich; 
3. Ma’lumotlarni qabul qiluvchi qurilmalar. 
Hozirgi kunda mavjud bo‘lgan ma’lumotlarni uzatuvchi yuqori tezlikli tizimlar bir qator 
kamchiliklardan iborat:
➢ 
ularning transportlashtiruvchi axborot turiga bog‘liqligi;
➢ 
boshqaruvchi tizim talab etadigan uzatuvchi axborotlar xajmi, uzatish tezligi, 
yetkazish vaqti va ishonchliligi kabilarga moslasha olmasligi;
➢ 
resurslardan foydalanish effektivligining pastligi.
Axborot quyidagi usullarda uzatilsa, uni tushunarli bo‘lishi quyidagicha bo‘ladi:
➢ 
rang, xid va ta’m orqali 2% dan 5% gacha;
➢ 
matn (harf va raqamlar) orqali 7% gacha;

---

➢ 
ovoz (tovushning past-balandligi, intonatsiya va pauzalar) orqali 38% dan 45% 
gacha;
➢ 
harakat va mimikalar orqali 35% dan 52% gacha;
➢ 
multimediya xizmati (harakat va ovozning birgalikda mujassamlashgan holda 
uzatish) orqali 95% dan 98% gacha.
Ma’lumotlarni uzatish xizmatlarining turlari quyidagilardan iborat: