Режа: Membrana sirt yuzasidagi elektrostatik potentsial

R 10⁴
Kq -------------
R 10⁶
Tirik to’qimalar uchun u har dоim K>1 bo’lishi lоzim. To’qima o’lganda esa, u Kq1 bo’lib qоladi, qizig’i shundaki, uning kattaligi оrganizmning evоlyutsiоn qatоrdagi o’rniga bоg’liq bo’ladi.
Tadqiqоtchilar, biоlоgik оb`ektdadan tоk o’tganda qayd etilagn qоnuniyatlarni izоhlashda, tirik to’qimaning elektr qarshiligi, uning оm va sig’im qarshiliklarining geоmetrik yig’indisidan ibоrat, degan nuqtai-nazarga asоslanadilar.
Elektrоtexnikadagi singari, to’qimaning yig’indi qarshiligi impedans (Z) nоmi bilan yuritiladi.
Impedans deganda, to’qimaning aktiv оm qarshiligi (rezistans) sig’im qarshiligi (reaktans) ibоrat effektiv qarshilik tushuniladi, ya`ni

Z q ________1______ q R - i __1__ ,

√1G’ R² Q w ² C² w C
Bu yerda R-оm qarshiligi, S-sig’im qarshiligi, i-kichik birlik,w -dоiraviy chastоta.
To’qima yoki оrganning impedansi, uning funktsiоnal hоlatiga bоg’liq. To’qima impedansining o’zgarishini qayd etishga asоslangan diagnоstika metоdlari reоgrafiya (impedans – pletizmоgrafiya) deb ataladi. Aynan mana shu metоd yordamida bоsh miya reоgrammasi, yurak (reоkardiоgramma) asоsiy qоn tоmirlar, o’pka, jigar va оyoq-qo’l reоgrammalari yozib оlinadi. Bunday tekshiruvlar оdatda 30 kGts chastоtada оlib bоriladi.

Toʻqima — kelib chiqishi, tuzilishi va funksiyasiga koʻra oʻxshash hujayralar sistemasi. Odam va hayvonlar toʻqimasi epiteliy, biriktiruvchi, muskul va nerv toʻqimalariga boʻlinadi. Epiteliy toʻqimasi odam va hayvonlar tanasini qoplab turadi, ichki organlarda parda hosil qiladi, himoya funksiyasini; uning hosilalari, masalan, jigar va meʼda osti bezining serektor epiteliysi sekretor funksiyasini bajaradi. Xususiy biriktiruvchi toʻqima va uning xreilalari (limfa, togʻay, suyak) himoya, tayanch va trofik funksiyani bajaradi. Mezenximadan rivojlanadi. Muskul toʻqimasi qisqarish xususiyatiga ega. Shu tufayli organizm fazoda harakat qiladi va uning organlarida qisqarish harakati sodir boʻladi; silliq muskul toʻqimasi mezenximadan, koʻndalangtargʻil muskul toʻqimasi mezodermadan rivojlanadi. Nerv toʻqimasi ektodermadan hosil boʻlib, organizmning hayot faoliyatini boshqaradi, tashqi muhitdan signallar qabul qiladi va organizmning javob reaksiyasini belgilab beradi. Toʻqimaning xosil boʻlishi (gistogenez) embrionning rivojlanishi jarayonida dastlabki hujayraning ixtisoslashuvi bilan bogʻliq.





Koʻpincha gistogenez voyaga yetgan organizmda ham sodir boʻladi. Toʻqimaning regeneratsiyalash, baʼzan oʻsishini taʼminlaydi. Har bir organizmning oʻziga xos funksiyasi, odatda, bitta toʻqima yoki bir qancha ixtisoslashgan hujayralar bilan bogʻliq. Barcha organlarda bir necha xil toʻqima boʻladi. Ular birgalikda organizm funksiyasini boshqarib turadi. Funksional jihatdan nerv va muskul toʻqimasi, ayniqsa, chambarchas bogʻlangan. Tuban koʻp hujayralilarda toʻqima kuchli ixtisoslashmagan. Bir xil tipdagi toʻqimaning tuzilishi organizmning har xil qismida va turli darajada tuzilgan organizmlarda bir xilda boʻlmaydi. Toʻqima evolyutsiya davomida hujayralarning funksional ixtisoslashuvi natijasida hosil boʻlgan.






Xulosa
Hujayra – bu organizmning elementar qismi bo’lib, unga tirik materiyaning hamma xususiyatlari xos. U tirik organizmning tuzilishi, rivojlanishi va hayog’tfaoliyatining asosi hisoblanadi. Hujayra hujayralararo modda bilan birgalikda to’qimani hosil qiladi.
To’qima – tuzilishi va funksiyalari bir hil bo’lgan hujayralar va hujayralararo moddadan iborat bo’lgan tizim (sistema)dir. Odam organizmi epitelial, qo’shuvchi, muskul va nerv to’qimalaridan iborat. Organ (a’zo) odam tanasining bir qismi bo’lib, ma’lum bir funksiyani bajaradi (jigar, me’da, yurak, buyraklar, qalqonsimon bez va boshqalar.) Xar bir a’zo xar hil to’qimalardan tashkil topgan bo’lib, uln faqat bittasi ustunroq bo’ladi va asosiy funksiyani bajaradi. Masalan, yurakda asosiy maxsus to’qima bu muskul to’qima, bosh miyada – nerv, jigarda – epitelial to’qima. O’xshash funksiyalar bajaruvchi a’zolar birgalikda a’zolar tizimini hosil qiladi. Quydagi a’zolar sistemasi (tizimi) farqlanadi: ovqat hazm qilish, nafas, siydik ajratish, jinsiy, yurak – qon tomir va limfa, endokrin, harakat apparati (sklet va muskul) sezgi a’zolari va nerv (asab) tizimi. Hamma tizimlar bir-biri bilan o’zaro boliq. Hatto bir tizimni tizimdan anatomik va funksional jihatdan ajratish mumkin emas.