Илк меркантилизм таълимотининг пайдо бўлиши Ғарбий Европада XIV-XV асрларда пул тақчиллигини келтириб чиқарди. 1500 йилда Европага Америка қитъасидан олтин ва кумушлар кириб келгунга қадар 60 млн. аҳоли, 2 минг тонна олтин ва 2 минг тонна кумуш бўлган. Яъни аҳоли жон бошига 33 грамм олтин ва 333 грамм кумуш тўғри келган.
Илк меркантилизм
Монетразим (пул баланси) сиёсатининг мазмуни 1. Омборлар ташкил этиш. Ҳукумат савдогарлар тушумининг бир қисми Англияга кумуш пуллар шаклида қайтарилиши ва операциялар махсус омборларда амалга оширилиши талаб этилган.
А. Олтин кумуш тангаларни мамлакатга олиб кириш
2. Хорижлик савдогарлар Англияга келганларида олтин ва кумуш тангаларини курси қайд этиб қўйилган инглиз пулларига алмаштиришлари зарур бўлган.
3. Англияга товар олиб кирган хорижликлар Англияни тарк этаётганларида барча пулларини товар олиш учун сарфлашлари шарт бўлган
4. Олтин ва кумуш конларини излаш, ишга тушириш рағбатлантирилган.
Б. Олтин ва кумуш тангаларнинг мамлакатдан чиқиб кетишини тақиқлаш 1. Импортни тақиқлаш. 2. Чақаларни ишдан чиқаришТанга қадрини пасайтириш. 3. Пуллар ва қимматбаҳо металлардан ясалган буюмларни олиб чиқиш тақиқланган.
Масалан, Англияда 1543-1551 йилларда тангалар таркибида кумуш улуши 37/40 нисбатдан ¼ нисбатгача пасайтирилган.
Ривожланган меркантилизм (савдо баланси сиёсати)га ўтиш шарт-шароитлари Монетаризмни “нол сумма”дан ўйин бошлаш стратегиясига ўхшатиш мумкин. Бир мамлакатнинг бойиши албатта бошқа мамлакатнинг қашшоқлаши ҳисобига юз беради. Ушбу стратегия иқтисодий ўсиш суръати нолга яқин, анъанавий иқтисодиётга асосланади. Англия саноат сиёсати миллий бойликни ички ресурслар ҳисобидан узоқ муддатли даврда кўпайтириш йўлига ўтди. Англияда 1551-1651 йилларда кўмир қазиб чиқариш 14, темир 3, қўрғошин, рух, туз эса 6-8 мартга кўпайди.
1. Мануфактура саноатининг ривожланиши
Do'stlaringiz bilan baham: |
