egalik shakllari
|
birlikda
|
ko’plikda
|
I shaxs -m(-im); -miz(-imiz)
|
pichir- pichirim
|
pichir- pichirimiz
|
II shaxs ng (-ing); -ngiz(- ingiz)
|
pichir- pichiring
|
pichir- pichiringiz
|
III shaxs –i (Ø)
|
pichir-pichiri
|
pichir- pichir(lar)i
|
Topshiriqni bajarish asnosida o’quvchi so’zlarning egalik qo’shimchalarini olib o’zgarish (turlanish) ismlarga xosligini payqashi zarur.
topshiriq. Siz o’qigan ertak, maqol, topishmoq, hikmatli so’z va h. tarkibida turlangan so’zlar ishtirok etgan gaplarni eslang va ayting.
Namuna: – Gar saloming bo’lmasa, ikki yamlab bir yutardim, – debdi yalmog’iz kampir. (Ertakdan)
5- sinf darsligi materiallarida tuslanish hodisasini faqat fe’l so’z turkumi bilan bog’lab qo’yilishi nazariy jihatdan to’g’ri emas. Sababi o’zbek tilida kesim vazifasida kelgan har qanday mustaqil so’z shaxs/son qo’shimchalarini olib o’zgarish xususiyatiga ega ekanligi o’zbek tilshunosligida isbotlanganligiga qariyib ygirma yildan oshdi.
Shuning uchun tuslanish bilan bog’liq mavzular ta’limida o’qituvchi kesim vazifasida kelgan har qanday mustaqil so’z tuslanish xususiyatiga ega ekanligini, fe’l so’z turkumiga tegishli so’zlar, odatda, ko’proq kesim vazifasida kelganligi uchun ularda shaxs/son (hatto zamon, mayl grammatik ma’nolari ham) yaqqol ko’zga tashlanishini inobatga olgan holda butun e’tiborni o’quvchi nutqida tuslovchi shakllarning to’g’ri qo’llanishiga qaratmog’i zarur.
Chunonchi,
Do'stlaringiz bilan baham: |