Reja: “O’zbek tilining sohada qo’llanilishi” kursi, uning mundarijasi, maqsadi, vazifasi va ahamiyati Tilning jamiyatda tutgan o’rni Til va tafakkur

MAVZUNI MUSTAHKAMLASH UCHUN MASHQLAR
1-Mashq. Berilgan so’zlarning birinchi harflariga qarab alifbo tartibida joylashtiring.
Sabzavot, zamin, gulbog’, dangasa, xo’roz, muallim, kitob, baxt, hunar, xarsang, teletanlov, teleko’rsatuv, teleserial, televizor, tarjimon, xazina, bahor, yulduz
2-Mashq. Matnni o’qing. Tutuq belgisi haqida olgan nazariy ma’lumotlaringiz asosida misollar tuzing.
Tutuq belgisining vazifalari:

1. 
   A’lo, ra’no kabi so’zlarda unlidan keyin kelib, uning cho’ziqroq talaffuz qilinishini talab etadi
   
2. 
   San’at, in’om singari so’zlarda unlidan oldin qo’yiladi va unlining undoshdan ajratib talaffuz etilishini ifodalaydi
   
3. 
   Is’hoq, as’hob kabi so’zlarda “s” va “h” undoshlarini “sh” harf birikmasidan farqlash uchun ishlatiladi
   
4. 
   San’at-sanat, sa’va-sava, qal’a-qala, she’r-sher, ta’na-tana, a’yon-ayon kabi so’zlarda so’z ma’nosini farqlaydi
   
5. 
   Mo’tadil, mo’jiza, mo’tabar kabi so’larda tutuq belgisi yozuvda tushirib qoldiriladi.
   

O’zbek adabiy tilida qo’shib, ajratib va chiziqcha bilan yozish qoidalari
(3-amaliy mashg‘ulot, 2 soat)


Reja:

1. 
   So’zlarni qo’shib yozish qoidalari
   
2. 
   So’zlarni ajratib yozish qoidalari
   
3. 
   Chiziqcha bilan yozish qoidalari
   

Tayanch so‘z va iboralar: lotin alifbosi, imlo, imlo qoidalari, orfografiya, qo’shib yozish, ajratib yozish, chiziqcha bilan yozish, qo’shma so’z, juft so’z, takror so’z
Nazorat uchun savollar:

1. 
   O’zbek tili imlosining nazariy asoslari va tamoyillarini bilasizmi?
   
2. 
   O’zbek tili imlo qoidalarini tasdiqlash to’g’risidagi Vazirlar Mahkamasining qarori qachon qabul qilingan?
   
3. 
   Qo’shma so’zlar deganda nimani tushunasiz?
   
4. 
   Juft so’zlar deganda nimani tushunasiz?
   
5. 
   Qo’shma so’zlar imlosi, ularni ajratib, qo’shib va chiziqcha bilan yozishni bilasizmi?
   
6. 
   Xona, noma, poya, bop, xush, ham, kam, unum, rang, mijoz, sifat, talab kabi so’zlar yordamida yasalgan qo’shma ot va qo’shma sifatlar o’zi birikkan so’zlar bilan qanday yoziladi?
   
7. 
   Narsani boshqa biror narsaga nisbatlash, o’xshatish yo’li bilan bildiruvchi qo’shma ot va qo’shma sifatlar qanday yoziladi?
   
8. 
   Narsani uning rangi, mazasi, o’zidagi biror narsasi va shu kabi belgilari asosida bildiruvchi qo’shma otlar qanday yoziladi?
   
9. 
   Narsalarning biror maqsad, ish uchun mo’ljallanganini bildiruvchi qo’shma otlar qanday yoziladi?
   
10. 
    Narsani joyga nisbat berish asosida bildiruvchi qo’shma otlar qanday yoziladi?
    
11. 
    Marosim, afsona kabilarni bildiruvchi qo’shma otlar qanday yoziladi?
    
12. 
    Qanday holatlarda so’zlar chiziqcha bilan yoziladi?
    
13. 
    Bir pas, bir oz, bira to’la, bir varakayiga, bir muncha, bu yon. Berilgan so’zlarning nechtasi imlo qoidalariga muvofiq qo’shib yozilishi kerak?
    
14. 
    Sifat oldidan kelib, belgining ortiq yoki kamligini bildiradigan so’zlar qanday yoziladi?
    
15. 
    Murakkab son qismlari qanday yoziladi?
    
16. 
    Birinchi qismi chiqish kelishigida, ikkinchi qismi jo’nalish kelishigida bo’lgan birikmalar qanday yoziladi?
    
17. 
    Izofali birikmalar ajratilib yoziladimi yoki qo’shib?