Reja: Parallel to'g'ri chiziqlar

39 – rasm
4. To'g'ri burchakning proyeksiyalanish xususiyatlari 
Teorema. Agar to'g'ri burchakning bir tomoni tekislikka parallel bo'lib, 
ikkinchi tomoni bu tekislikka perpendikulyar bo'lmasa, mazkur to'g'ri burchak shu 
tekislikka haqiqiy kattalikda proyeksiyalanadi. 
Bu teoremani isbotlash uchun 5 a-rasmdan foydalanamiz. Shakldagi 
∠
ABC=90°ga teng va uning ikkala tomoni ham H tekislikka parallel vaziyatda 
joylashgan deb faraz qilamiz. Bu vaziyatda uning gorizontal proyeksiyasining 
qiymati o'ziga teng bo'lib proyeksiyalanadi, ya'ni ∠A'B'C=90° bo'ladi. 

---

a) 
b) 
v) 
40 – rasm
To'g'ri burchakning ВС tomonidan H tekislikka perpendikulyar qilib R 
tekislik o'tkazamiz. U holda AB
⊥
R bo'lib, H
∩R=R
H
hosil bo'ladi. Agar to'g'ri 
burchakning ВС tomonini AB tomoni atrofida aylantirib, ixtiyoriy ВС
1
vaziyatga 
keltirsak ham uning bu tomonining proyeksiyasi R
H
bilan ustma-ust tushadi. 
Shunga ko'ra ∠ABC
1
=∠A'B'C
′ 
=90°bo'ladi. Demak: 
∠
ABC=90°, АВ║Н va ВС║Н⇒∠А'В'С′ = 90
0
. 
Chizmada (∠ABC va ∠DEF) to'g'ri burchaklarning tasvirlanishi 5 b va 5 v-
rasmlarda keltirilgan. To'g'ri burchakning proyeksiyalanish xususiyatidan chizma 
geometriyada metrik masalalarni yechishda keng foydalanadi. 
5. Chizmalarda ko'rinishlikni aniqlash 
Geometrik figuraning fazodagi o'zaro vaziyatlariga oid masalalar yechishda 
tasvirlarni yaqqolashtirish maqsadida ularning ko'rinadigan va ko'rinmaydigan 
qismlarini aniqlashga to'g'ri keladi. 
Geometrik figuralarning kuzatuvchiga nisbatan chizmada ko'rinishligi konkurent 
nuqtalardan foydalanib aniqlanadi. 
Ta'rif.Bitta proyeksiyalovchi nurda (to'g'ri chiziqda) joylashgan nuqtalar