Reja: Qadimgi sharq dastlabki axloqiy ta’limotlar belgisi sifatida (Somir(SHumer), Bobilon, Qadimgi Misr). “Avesto”- qadimgi dunyoning axloqiy qomusi. Xindi-Xitoy mintaqasi mutafakkirlarining axloqiy ta’limotlari

Bobilon. Somirliklar erishgan ilmiy, badiiy axloqiy daraja huquqqa oid yutuqlar bobilliklar axloqiy qarashlari uchun asos bo’ldi. Bobilonda somirliklarnikiga nisbatan badiiy yuksak va mukammal Gilgamesh eposi vujudga keldi. Adolat va haqiqatning himoyasi asosiy maqsad qilib olingan Bobilona podshosi Xammurapning mashhur Qonunlar mavjud esa qadimgi Somur qonunlarining tarixiy rivoji edi. Bu majmuada zaiflarni yetim yesirlar va qamg’aballarni adolat tomoyili asosida himoya qilish asosiy maqsad qilib qo’yilgan. Xommurani unda o’zining qambag’alparvarligi va adolatparvarligi bilan farxlanadi.
Qadimgi Misr. Axloqshunoslik nuqtai nazaridan Qadimgi Misr “Mayyitlar kitobi” katta axamiyatga ega. Misrliklar nazdida har bir inson o’lgandan so’ng, oxiratda xisob beradi. Gunoxlarning ko’pchiligi esa axloqshunoslikka borib taqaladi: odam o’ldirish, yovuzlik qilish, tarozidan urib qolish, yolg’on gapirish....Bu yerda axloq bilan diniy ehtiqodni uyg’unlashib ketgan in’ikosini ko’rish mumkin. Qadimgi Misrda esa odob-axloq masalalari o’ziga xos qonunlarda ifoda topgan. Ular orasida Pxatotek o’gitlari bizgacha yetib kelgan qadimiy pandnoma hisoblanadi. Bundan deyarli ikki yarim ming yil avval beshinchi sulola Firavni Jadqara Isyosidan vazir Pxatotek qariligi tufayli o’rnini o’z o’g’lini tayinlashni iltimos qiladi, va o’g’liga atab o’ttiz yetti nasixatdan iborat mazkur pandnomani yozadi. Unda o’sha davr axloqiy qonun-qoidalari, o’zini tutish muomala odobi singari muomalalar ko’tariladi, axloqiy fazilatlar esa xikmatlar va nasixatlar tarzida targ’ib qilinadi. Undagi undagi o’gitlar yuksak badiyati bilangina emas balki quldorlik davri talablarini chetlab o’ta olgan umuminsoniy fikrlar tarzida xaqiqiy donishmandlik va insonparvarlik namunasi sifatida xanuzgacha kishini xayratga soladi qimmatbaho toshdek yashirindir oqilona so’z xolbuki uni don tuyayotgan cho’ridan topish mumkin. Agar nafaqat Qadimgi Misrda balki undan bir necha ming yil keyingi Qadimgi Yunonistonda ham ko’p ezgulikka donishmandlikka xos bo’lmagan jonzot sanalganini va odam o’rnida ko’rilmaganini hisobga oladigan bo’lsak Pxatotepning mazkur fikri insoniyat axloqiy tafakkur taraqqiyotida naqadar katta ahamiyatga ega ekanini anglash mumkin.