Reja: Quritish jarayoni
Download 160.69 Kb. Pdf ko'rish
|
Hujjat
|
Mavzu: Quritish uchun mexanik uskunalar tuzilishi, ishlash prinsipi va qo’llanilish sohalari Reja: 1. Quritish jarayoni 2. Quritish dastgohlarining tuzilishi 3. Barabanli quritkichlar Quritish jarayoni Mahsulot tarkibidagi namlikni harorat ostida buglatib yoqotish jarayoni quritish jarayoni deb ataladi. Quritishda mahsulot tarkibidagi zarralar bilan mexanik va fizik-kimyoviy boglangan namlikgina yoqotiladi. Quritish jarayoni massa almashish jarayoniga taalluqli boladi, chunki u issiqlik va namlikni mahsulot ichida harakatlanishi hamda ularning mahsulot yuzasidan atrof-muhitiga uzatihshi bilan bogliq. Quritish jarayoni foydali qazilmalarni boyitib, tayyor mahsulot olishning oxirgi bosqichi hisoblanadi. Nam materiallarni quritish jarayoni sanoatda katta ahamiyatga ega. Quritilgan mashinalarni transport vositasida tashish arzonlashadi, ularning tegishli xossalari yaxshilanadi, dastgohlar va quvurlarning korroziyaga uchrashi kamayadi. Mis boyitmalarini kuydirish va eritishdan oldingi ruxsat berilgan namlik 5-7%, komir boyitmalariga 7-8 %, nometall mahsulotlar tarkibidagi (talk, grafit, kaliyh tuzlar) namlik 1-2% va hokazo. Bunday namlikka yuqorida korib chiqilgan suvsizlantirish usullari (quyultirish, filtrlash) orqali erishib bolmaydi va shuning uchun ular kop hollarda harorat ostida quritiladi. Qurituvchi agent sifatida tutundan hosil boladigan gazlar, qizdirilgan havo va bug ishlatilishi mumkin. Boyitish mahsulotlarini quritish uchun, odatda, yonilgini yonishidan hosil bolgan tutunli gazlar ishlatiladi. Issiqlik tashuvchi agentning quritilayotgan mashina bilan ozaro tasirlashuv usuliga kora quritishning quyidagi turlari mavjud: Konvektiv quritish - nam material bilan qurituvchi agent togridan-togri ozaro aralashadi. Kontaktli quritish - issiqlik tashuvchi agent va nam material ortasida ularni ajratuvchi devor boladi. Radiatsiyali quritish - issiqlik infraqizil nurlar orqali tarqaladi. Sublimatsiyali quritish - material muzlagan holda, yuqori vakuum ostida suvsizlantiriladi. Dielektrik quritish - material yuqori chastotali tok maydonida quritiladi. Boyitish fabrikalarida konvektiv quritish keng tarqalgan usullardan biri hisoblanadi. Quritish xalq xojaligining tarmoqlarida: qora va rangh metallurgiya, kimyo, energetika, yengil va boshqa ishlab chiqarish tarmoqlarida keng qollaniladi. Quritish tezligi Quritish tezligi malum vaqt oraligida mahsulot tarkibidagi namlikning kamayishi bilan belgilanib, u mahsulot tarkibidagi namlikning boglanish shakliga boghq. Quritish tezligining ozgarishi kritik egri chizigi bilan xarakterlanadi va tajriba natijalari asosida tuziladi. Material namhgi VV ning vaqt davomi t da havo parametrlari ozgarmas bolganda olingan grafik bogliqligi, quritish egri chizigi deb yuritiladi. Quritish egri chizigi quritishning uchta davriga doir bir nechta maydonlardan tashkil topadi (1-rasm). 1- rasm. Quritish egri chizigi Boshlangich davr (AB uchastka) mahsulotni qizdirishga ketadigan uncha katta bolmagan vaqtni tashkil qilib, bu vaqt oraligida namlik sezilarli darajada kamayadi, quritishning harorati va tezligi malum miqdorgacha ortadi. Birinchi davr (VS uchastka) quritishning doimiy tezligi bilan xarakterlanadi, bunda mahsulotning namligi togri chiziq qonuni boyicha tez kamayadi (VS uchastkada deyarli togri chiziq korinishiga ega). Bu davrda namlik mahsulotning ichki qatlamlaridan yuzaga chiqadi va buglangan namlik ornini egallaydi. Birinchi davr kritik namlik VVkr deb ataluvchi namlikda tugaydi. Ikkinchi davr (CD uchastka) quritish tezligining pasayishi bilan xarakterlanadL Bu davrda namlikning mahsulot ichki qatlamlaridan yuzaga chiqishi, yuzaning namlik bilan toyinishi uchun yetarli emas. Shuning uchun quritish tezligi kamayadi. Ikkinchi davrning oxirida quritish egri chizigi muvozanatdagi fV ga yaqinlashadi va bunda namlikning buglanishi toxtaydi. Bu vaqtda mahsulotning harorati kotariladi va u atrofdagi gazning haroratiga yaqinlashadi, mahsulotning bunday namligida quritish 58- rasm. Quritish egri tezligi shu nuqtada otkazilgan burchak chizigi tangensiga urinma tarzda ifodalanadi. Quritish dastgohlarining tuzilishi Sanoatda xilma-xil turdagi quritish dastgohlari ishlatiladi. Quritkichlar bir-biridan turli belgilari bilan farq qiladi. Nam mahsulotga issiqlik berish usuliga kora dastgohlar konvektiv, kontaktli va boshqa turdagi quritkichlarga bolinadi. Issiqlik tashuvchi sifatida havo, gaz yoki bug ishlatilishi mumkin. Quritish kamerasidagi bosimning qiymatiga kora atmosferali va vakuumli quritkichlar boladi. Konvektiv quritkichlarda mahsulot va qurituvchi agent bir-biriga nisbatan (quruq) togri, qarama-qarshi yoxud perpendikular harakat qilishi kerak. Quritilishi lozim bolgan mahsulot donasimon, changga oxshash yoki suyuq holatda boladi. Jarayonni tashkil qilish boyicha davriy va uzluksiz ishlaydigan dastgohlar boladi. Qurituvchi agentning bosimini hosil qilish uchun tabiiy yoki majburiy sirkulatsiya ishlatiladi. Quritish jarayonining har xil variantlaridan keng foydalaniladi: ishlatilgan qurituvchi agentni dastgohdan chiqarib yuborish, qurituvchi agentdan takror foydalanish, qurituvchi agentni quritish kameralariga bolib berish, qurituvchi agentni quritish kamerasida qoshimcha ravishda qizdirish, ozgaruvchan issiqlik maydonidan foydalanish (issiq va sovuq havoni mahsulot qatlarniga ketma-ket almashtirib berish) va hokazo. Boyitish mahsulotlarini quritish uchun turli xil quritkichlar ishlatiladi: barabanli, quvurli, qaynar qatlamli quritkichlar (1- jadval). 1- jadval Boyitish mahsulotlari quritish dastgohlarining asosiy turlari va tuzilishi Barabanli quritkichlar: 1) togridan-togri issiq almashuvchi, yani quritilayotgan mahsulot va issiq gazning bevosita toqnashuvi (mahsulot bilan gazning bir yil va qarama-qarshi yonalishida); 2) bilvosita issiq almashuvchi, yani issiqlik quritiluvchi mahsulotga metall devor (tosiq) orqali beriluvchi quritkichlarga bolinadi. Boyitma va mineral xomashyoni quritish uchun birinchi turdagi quritkichlar ishlatiladi. Ikkinchi turdagi quritkichlar esa atrof-muhit ifloslanishining oldini olish uchun hamda quritilayotgan mahsulotning rangini ozgartirish uchun ishlatiladi (2 -rasm). 2-rasm. Barabanli quritkich: 1-baraban; 2-bandaj; 3, 5-tayanch roliklari; 4-uzatkich; 6-bunker; 7-uchlik; 8-ventilator; 9-siklon; 10- qabul qiluvchi idish; 11-tushiruvchi qurilma. Togridan-togri issiq almashuvchi barabanli quritkich 1-5° burchak ostida omatilgan (mahsulot boshatish tomonga qarab) aylanuvchi barabandan iborat bolib, baraban ikkita bandaj (kamar) va uzatmaning tishli halqasidan iborat. Baraban bandajlar orqali tayanch ramalariga omatilgan erkin harakatlanuvchi roliklarga tayanadi, barabanning bir uchi otxona va mahsulotni beruvchi moslama bilan tutashsa, ikkinchi uchi quritilgan mahsulotni tushirib oluvchi kamera bilan tutashgan. Barabanli quritkichlar 1-2,2 m diametr va 4-16 m uzunlikda; 2,5-3,5 m diametr va 14-27 m uzunlikda tayyorlanadi. Issiqlik yoqolishining oldini olish uchun barabanning tashqi yuzasi polat bilan qoplanadi. Bunda tashqi devorning harorati 40° dan ortmasligi kerak. Mahsulot bunker (6) dan taminlagich orqali quritkichning tsilindrsimon barabani (i) ga tushadi. Baraban bandaj (2) lar va tayanch roliklari (3,5) yordamida ushlab turiladi va uzatkich (4) orqali harakatga keltiriladi. Baraban aylanishi natijasidan nam mahsulot taminlagich orqali vintli qabul qiluvchi uchlik (7) ga beriladi, bu yerda mahsulot aralashtirish tasirida bir oz quriydi. Songra mahsulot barabanning ichki qismiga otadi. Nasadkalar barabanning kesimi boyicha mahsulotni bir meyorda tarqatish va aralashtirishni taminlaydi. Bunday sharoitda mahsulot bilan qurituvchi agentning ozaro tasiri samarali boladi. Baraban ichidagi mahsulotning ota qizib ketish darajasini kamaytirish uchun mahsulot va qurituvchi agent (tutunli gazlar) bir-biriga nisbatan togri yonalishda boladi, chunki bunday sharoitda yuqori haroratli issiq gazlar katta namlikka ega bolgan mahsulot bilan toqnashadi. Mayda zarralarning gazlar bilan ketib qolishini kamaytirish maqsadida barabandan sorib olinayotgan gazlarning tezligini ventilator (8) yordamida ushlab turiladi. Ishlatilgan gazlar atmosferaga chiqarilishidan oldin mayda changlardan siklon (9) da tozalanadi. Quritilgan mahsulot barabandan qabul qiluvchi idish (10) orqah tushiruvchi qurilma (IT) dan chiqariladi. Baraban uzatkich (4) orqali harakatga keltiriladi. Quritish uchun kerak boladigan gaz- havoli aralashma otxonasida yonilgi yonishidan hosil boladi. Bu turdagi barabanli quritkichlar misli, ruxli, magnetith, pirith va hokazo rudali boyitmalar va nometall mahsulotlarni quritishda ishlatiladi. Qurituvchi gazlarning barabanga kirishdagi harorati 600- 1100°C, barabandan chiqishdagi harorati 100-200°C. Baraban quritkichlarni ishlab chiqish quvvati baraban uzunhgiga, uning diametri va quritish vaqtiga bogliq boladi. Quritilgan mahsulotning oxirgi namligi, unga qoyiladigan talablar asosida belgilanib 4-8% atrofida boladi. Baraban hajmining toldirish darajasi 10-12%, mahsulotning barabanda bolish vaqti 7-15 min. Foydalanilgan adabiyotlar. 1. NDKTU Konchilik elektr mexanikasi kafedrasi kata oqituvchisi E.Sh. Musurmanov, NDKTU Konchilik elektr mexanikasi kafedrasi assistenti J.U.Elbekov “Boyitish va qayta ishlash korxonalari texnologik uskunalari" fanidan uslubiy ko'rsatma. 2. I.K. Umarova, G.Q. Solijonova. Foydali qazilmalarni boyitish va qayta ishlash. Toshkent-2009 y. 3. I.K. Umarova. Foydali qazilmalarni boyitish. Toshkent-2011 y. Download 160.69 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|