Reja: Regional metamorfizm Metamorfiktogʻ jinslari

Metamorfikjinslar
Metamorfikjinslarninghosilbo‘lishsharoitlari
Yerpo‘stidajoylashgan tog‘ jinslarivaqto‘tishibilano‘ziningkimyoviytarkibinio‘zgartirmasdanturibstrukturavaboshqaxossalarinikeskino‘zgartirishimumkin. Bundayo‘zgarishlarningsababiuzoqvaqtdavomidayuqoribosimvaharorathamdaminerallashgansuvlarta’siridir. Metamorfizmgamagmatikjinslar ham, cho‘kindijinslar ham uchrashimumkin. Metamorfizmningyaqqolmisoli - yaxlitmagmatikjinslarningperidotitga, o‘ziningtarkibidaingichkatolali mineral – asbestgaegabo‘lganqatlamlijinslarningserpentinitgaaylanishiniko‘rsatishmumkin.
Metamorfizmdegandatermodinamiksharoitlarning (birinchinavbatdaharoratvabosim) kuchlio‘zgarishinikeltiribchiqaruvchiturli endogen geologikjarayonlarta’sirida tog‘ jinslariningo‘zgarishivaqaytao‘zgarishitushuniladi. Metamorfizmgabarchagenezisdagi - cho‘kindi, magmatikvametamorfik tog‘ jinslariuchrashimumkin. Birlamchi tog‘ jinslariningo‘zgarishdarajasi (metamorfizmdarajasi) turlicha – jinslarningtarkibivako‘rinishiunchasezilarlibo‘lmaganholdanto‘liqo‘zgarishigachayetadi.
Metamorfik tog‘ jinslariyeryuzasida ham, yerpo‘stiningchuqurligida ham kengtarqalgan. Ularqadimiytokembriyqalqonlarimaydonlarida, o‘zgachayoshdagiburmaliviloyatlardahamdaplatformalimintaqalarfundamentiningtuzilishidaishtiroketuvchimagmatikjinslarninghosilalarisifatidarivojlangan.
Metamorfikjinslartarkibivastrukturasibo‘yichajuda ham turli-tumanbo‘lib, ulardabirqatorqimmatlifoydaliqazilmalar: oltin, uran, molibden, volfram, temir, qimmatbahovatexniktoshlar, keramikxomashyolaruchraydi. Turligneyslar, marmarlar, slanetslarajoyibqurilishvabezakmateriallarihisoblanadi.
Metamorfizmomillari. Tog‘ jinslarimetamorfizmining bosh sabablaribo‘libharorat, bosimvakimyoviyfaolmoddalar – eritmalarvauchuvchibirikmalarhisoblanadi.
Metamorfizmjarayonlari 250° - 300° dan 800°S gachaharoratoralig‘idasodirbo‘ladi. Haroratning 10°S gaoshishikimyoviyreaksiyatezliginiikkimarta, 100°S oshishiesataxminan 1000 martagachaoshiradi.
Haroratningoshishichuqurlikflyuidlariningchiqibkelishi, ichkiissiqlikoqiminingmahalliyoshishivaba’ziboshqasabablarorqalisodirbo‘ladi.
Bosimdislokatsiyaxarakteridagifaoltektonikharakatlardayuzagakeladi. Bosim tog‘ jinslariningdeformatsiyasini, ulardagifazoviymo‘ljallanishqonuniyatlarinikeltiribchiqaradi. Masalan, plastinkaliminerallarulanishtekisliklaribo‘yichabosimyo‘nalishigaperpendikulyarjoylashganbo‘ladi, shutufayli tog‘ jinslaridaslanetsliteksturalarshakllanadi.
Kimyoviyfaolmoddalar (suv, karbonatangidrit, vodorod, xlor, oltingugurtbirikmalari) yangiminerallarninghosilbo‘lishidaqatnashadi, kristallarorasidagikimyoviyreaksiyalarningosonkechishidakatalizatorlarhisoblanadi, ularningstrukturasigakiradivaeski mineral majmualariningyangilaribilano‘rinalmashinishinita’minlaydi.
Bulardantashqarivaqtomilini ham ko‘zdatutishdarkor, tokibujarayonlarjudauzoqdavometadivageologikvaqtmiqyosidaamalgaoshadi.
Metamorfikjinslarningtasnifimetamorfizmturlarivabosqichlarigaasoslangan.
Metamorfikjinslaruchunkvars, dalashpatlari, slyudalar, piroksenlar, amfibollarvaolivinguruhidagiminerallarbilanbirqatordaandaluzit, kianit, sillimanit, granatlar, kordiyerit, stavrolit, vollastonit, vezuvian, epidot, xlorit, talk, serpentinvagrafitxarakterlidir.