Reja: Reja: Extimoliy qarshilikni mikrozondlar bilan ólchash. Mikrozond turlari. ólchash printsipi. Yechadigan vazifalari

Ma'ruza 5
Extimoliy qarshilikni mikrozondlar bilan ólchash.
Mikrozond turlari. ólchash printsipi. Yechadigan vazifalari.

Reja:

• Reja:

1. Extimoliy qarshilikni mikrozondlar bilan ólchash.

2. Mikrozond turlari. ólchash printsipi. Yechadigan vazifalari.

3. Mikrogradient va mikropotentsial zondlar bilan extimoliy qarshilikni bir paytda yozish.

Mikrozondlar quduq kesimlarini mufassal órganish uchun ishlatiladi. Shuning uchun ular quduqlarni faqat maxsuldor qatlamlari uchraydigan oraliqlarida, 1:200 masshtabida ótkaziladi. Mikrozond elektrodlari (rasm 6.1) izolyatsion materiallardan tashkil topgan boshmoqqa (1) órnatilgandir. Boshmoq ressora (2) ga órnatilgan bólib, prujina (5) orqali quduq devoriga bevosita taqalib turadi.
1. Extimoliy qarshilikni mikrozondlar bilan ólchash.
Rasm 6.1
Mikrozond elektrodlari doimo quduq devorlariga taqalib turadi. Mirozond elektrodlari orasidagi masofalar 0.025 m. ni tashkil etib, bulardan ikki turdagi mikrogradient va mikropotentsial zond yasash mumkin. Uchchala elektrodlardan A0.025M0.025N tashkil topgan zond - mikrogradient (МГЗ) zond deb ataladi. МГЗ ning yozuv nuqtasi M va N elektrodlari órtasiga joylashgan bólib, zond uzunligi esa ushbu nuqtadan A eletrodigacha bólgan masofani, ya'ni L0.0375 m. ni tashkil qiladi. Mikropotentsial (МГЗ) zondni ikki chetdagi elektrodlardan foydalanilib, ya'ni A0.05M deb olinganiga aytiladi. МГЗ ning uzunligi L 0.05 m. ni tashkil etadi va yozuv nuqtasi A va M elektrodlari órtasiga joylashgan bóladi.
2. Mikrozond turlari. ólchash printsipi. Yechadigan vazifalari.
Эқ qarshiliklarni mikrozondlar bilan yozishda oddiy gradient yoki potentsial zondlarni yozishda qóllanilgan usullar ishlatiladi va к ни к КUI formulasi orqali topiladi. Formulada I -A va V elektrodlaridan ótgan tok kuchi, U -М va N elektrodlari orasidagi potentsiallar ayirmasi, K - mikrozond koeffitsienti, rezistvimetrning koeffitsienti qanday topilgan bólsa, mikrozond koeffitsienti xam shunday usulda topiladi. 5МЗ-20 mikrozondlari uchun K ning pasport qiymati: : 0.34 м. МГЗ va 0.5 m. МПЗ uchun.
Mikrozondlar, eond uzunliklarining kichkinaligi tufayli, kichkina qalinlikdagi (birnecha sm. qalinlikdagi) qatlam chegaralarini aniqlashda ishlatiladi. Mikrozondlarning asosiy vazifalaridan biri - quduq kesimlarida kollekktorlarni ajratishdir. Ma'ruza 2 da keltirilgan rasm 2.1 kórsatilgandek kollektor qatlamga burg'i qorishmasi filtratining singishi tufayli, ushbu qatlam qarshisida gil qoplamachasi paydo bóladi. Bu qoplamaning qalinligi hgk ayrim terrigen kollektorlarda 1-2 sm. ni tashkil etadi. Gil qoplpmasining solishtirma qarshiligi esa гк deb belgilanadi va uning qiymati, burg'i qorishmasi tayorlangan gillar solishtirma qarshiligiga bog'liq va, odatda, kichkina bóladi. Singish zonasining quduq devorlariga yaqin joyini tóla yuvilgan zona tashkil etib, uning solishtirma qarshiligini пп deb qabul qilinadi.
Mikrozondlar xarxil uzunlikka va xarxil órganish radiusi (chuqurligi) egadir. МГЗ ning órganish radiusi RИМГЗ  3-4 sm., МПЗ ning esa RИМПЗ 10-12 sm. ni tashkil etadi. Shuning uchun МГЗ bilan yozilgan Эқ ga elektrodlarga yaqin joylashgan zona, ya'ni gil qoplamasining solishtirma qarshiligi гк asosan ta'sir ótkazadi, МПЗ bilan yozilgan кМПЗ ga esa гк bilan bir qatorda tóla yuvilgan zonaning пп ning xam ta'siri bóladi. Odatda гк  пп bólganligi tufayli mikrogradient zond bilan yozib olingan кМГЗ mikropotentsial zond bilan yozilgan кМПЗ qiymatidan kichkina, ya'ni кМГЗ  кМГЗ kuzatiladi.
Mikropotentsial va mikrogradient diagrammalarini aloxida va bir paytning ózida yozish mumkin. Kollektorlarni ajratish uchun faqatgina bir paytda yozib olingan diagrammalar ishlatiladi, chunki ikkala zond diagrammalari Эқ ni bir xil sharoitda yozib olinishi kerak. Aloxida diagrammalar yozilganda mikrozondlar boshmoqlari va quduq devorlari orasidagi muxit qalinligi xarxil bóladi va shu sababli kollektorlarda kuzatiladigan ortirma, ya'ni кМГЗ  кМГЗ bólmasligi xam mumkin. Diagrammalarni bir paytda yozish uchun quyidagi sxema ishlatilishi mumkin: