O’quv maqsadlarini o'ta aniq belgilanishi, unga erishganlikni yaqqol nazorat qilishga imkon beradi. Bu esa o'z navbatida talaba shaxsini rivojlanib borayotganlik darajasini hamda o’qituvchi faoliyatidagi kamchiliklarni o'z vaqtida aniqlab, ularni bartaraf qilish demakdir. - O’quv maqsadlarini o'ta aniq belgilanishi, unga erishganlikni yaqqol nazorat qilishga imkon beradi. Bu esa o'z navbatida talaba shaxsini rivojlanib borayotganlik darajasini hamda o’qituvchi faoliyatidagi kamchiliklarni o'z vaqtida aniqlab, ularni bartaraf qilish demakdir.
- Hozirgi kunda respublikamizda test vazifalarini o'rtacha o'tkazish normativlari ishlab chiqilgan. Albatta bu testlar har bir o’quv dargohi maqsadidan kelib chiqqan holga o'tkazilishi ham nazarda tutilgan.
- 1.Joriy nazorat: 10-15 savoldan iborat bo'lib, unga 10-15 daqiqa ajratiladi.
- 2.Oraliq nazorat: 25-30 savol, 30-40 daqiqani o'z ichiga oladi.
- 3.Yakuniy nazorat: 50 savol, 1-1,5 soatni o'z ichiga oladi.
- Bundan tashqari fanning yo'nalishidan kelib chiqqan holga va talabalar darajasidan kelib chiqqan holga test turlari, shakllari tanlanishi lozim. Test turlarini quyidagi guruhlarga ajratish mumkin:
- 1.Eslash, yodda saqlash, tanish kabi psixik jarayonlarning borishini ta'minlovchi testlar. Bu testlar mustahkamlash va tekshirish vazifasini bajaradi.
- 2.O'zlashtirishning reproduktiv darajasini o'lchovchi testlar. Bu testda talaba o'z bilimlarini tipovoy ya'ni o'rgangan holatida qo’llay olishi talab etiladi. Bu testlarni ishlashda talaba to'rt xil psixologik operatsiyani bajarishi lozim:
- a) formulani eslash;
- b) tengliklarni eslash;
- v) shunga o'xshash misollarni eslash;
- g) misolni eslash.
- Ta’limiy uclik – “maqsad – jarayon (vosita) – natija”ning o‘rta bo‘g‘iniga O‘zbekistonlik va rossiyalik olimlar ko‘proq e’tibor qaratishgan bo‘lsa, amerikalik pedagoglar bu zanjirning ikki chetidagi xalqasini chuqur tadqiq qilishganlar. Ayniqsa Cikago universiteti professori Benjamin Blum rahbarligida o‘tgan asrning 50–yillarida “o‘quv maqsadi taksonomiyasi” kontseptsiyasining yaratilisi klassik tadqiqot sifatida e‘tirof etildi va u bugun ham o‘zining qiymatini yo‘qotgani yo‘q.
- “Taksonomiya” atamasi yunonca taxis (tartib bo‘yicha joylashuv) va nomos (qonun) so‘zlaridan iborat bo‘lib, ob‘ektlarni o‘zar aloqadorlik asosida tasniflas va tizimlashtirish ma‘nosini anglatadi. Blum taksonomiyasi o‘quv faoliyatining turli sohalarini qamrab oladi: kognitiv (bilish), affektiv(hissiy-qadriyatli), psixomotor(harakat)li.
- Kognitiv soha. Bunga mavjud bilimlarni qayta tafakkurlash, ularni o‘zlashtirilgan harakat usullari bilan chag‘ishtirish, ya‘ni g‘oyalar tuzish zaruriyatiga tegishli o‘quv maqsadlari kiritiladi. Ular talabaning kundalik faoliyati uchun kerakli hisoblanib, o‘quv dasturi va darsliklarda o‘z ifodasini topadi.
- 2. Affektiv soha. Bunga qiziqish va moyilliklarni shakllantirish, u yoki bu sezgilar ta‘sirida hayajonlanish, munosabatni shakllantirish, uni faoliyat davomida anglash va yuzaga chiqarish maqsadlari kiritiladi. Boshqaca qilib aytganda, ob‘ektiv borliqqa bo‘lgan hayajonli-shaxsiy munosabatlarni shakllantirish maqsadlari bu sohaning asosini tashkil etadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
