Reja: Shaxsiy kompyuterlarni yaratilishi

 
 
 
3. Mantiqiy sxemalar shakllari 
Oldinda aytilganiday barcha raqamli qurilmalar sodda mantiqiy elementlar 
asosida quriladi. Asosan bu mantiqiy elementlarni mantiqiy algebraning sodda 

---

17 
funksiyalari bajaradi. Eng sodda mantiqiy elementlar bir argumentli funksiyalar 
orqali tavsiflanadi. Eng ko‘p qo‘llaniladigan mantiqiy funksiyalarni va ularning 
sxemalardagi tasvirlarini ko‘rib chiqamiz. Barcha bir argumentli funksiyalar 
orasidan faqat 
x
f

(mantiqiy YOQ) funksiya amaliy axamiyatga ega. Invertor 
uchun rostlik jadvali quyidagi ko‘rinishda bo‘ladi .
Invertorning grafik tasviri 12-rasmda ko‘rsatilgan.
Х
X
12-rasm. 
Ikki argumentli funksiyani amalga oshirish ham katta amaliy axamiyatga 
ega. Barcha mumkin bo‘lgan funksiyalar 3.3-jadvalda keltirilgan. Biz hammasi 
bo‘lib 16 ta turli funksiyalarni hosil qilamiz. 13-jadval. 
Argumentlar 
X
1
0 
0 
1 
1 
X
2 
0 
1 
0 
1 
Funksiyalar 
f
0 
0 
0 
0 
0 
f
1
0 
0 
0 
1 
f
2 
0 
0 
1 
0 
f
3
0 
0 
1 
1 
f
4
0 
1 
0 
0 
f
5
0 
1 
0 
1 
f
6
0 
1 
1 
0 
f
7
0 
1 
1 
1 
f
8
1 
0 
0 
0 
f
9
1 
0 
0 
1 
f
10
1 
0 
1 
0 
f
11
1 
0 
1 
1 
f
12
1 
1 
0 
0 
f
13
1 
1 
0 
1 
f
14
1 
1 
1 
0 
f
15
1 
1 
1 
1 
14-jadvalda funksiyalarning nomi, shartli belgilanishi va bu funksiyalarni amalga 
oshiruvchi mantiqiy elementlarning nomlari keltirilgan.
Ifoda f(x
1
, x
2
, x
3
) funksiyasi rostlik jadvalida qiymatlari orasida nechta nol 
bo‘lsa, shuncha konyunksiya amali bilan bog‘langan hadlarga ega. Shunday qilib, 
funksiya nolga teng bo‘ladigan argumentlar qiymati toplamiga shu to‘plamda nol 
qiymatga ega bo‘luvchi MKNSHning aniq bir hadi mos keladi. MKNSH hadlari 
kon’yunksiya amali bilan bog‘langanligi uchun, hadlaridan birortasi nolga teng 
bo‘lsa funksiya ham nolga teng bo‘ladi.
Shunday qilib, rostlik jadvali orqali berilgan MKNSH funksiyani yozish 
qoydasini keltiramiz. Argumentlar qiymatlarining qancha to‘plamlarida funksiya 
nolga teng bo‘lsa, barcha argumentlar diz’yunksiyasini tashkil qiluvchi, shuncha 
kon’yunktiv hadlarni yozish kerak va agar to‘plamda argumentning qiymati 1 ga 
teng bo‘lsa,u holda diz’yunksiyaga shu argumentning inversiyasi kiradi.
Ihtiyoriy funksiya yagona MNKSH ga ega. 
x 
f 
1 0 
0 1 

---

18 
Mantiqiy qurilmaning tuzilmali sxemasi bevosita amalga oshirilayotgan 
funksiyaning kanonik shakliga (MDNSH yoki MKNSH) asosan quriladi. (3.2 ) va 
(3.3) funksiyalar uchun hosil qilingan sxemasi 3.9a va 3.9b rasmda keltirilgan
16-rasm.