Reja: Shaxsiy kompyuterlarni yaratilishi

 Murakkab mantiqiy sxemalar 
 
Truggerlar.
Integral triggerlar odatda VA-YO‘Q, YOKI- YO‘Q 
mantiqiy 
elementlarda amalga oshiriladi. VA-YO‘Q, YOKI-YO‘Q mantiqiy elementlar 
orqali amalga oshiriladigan rostlik jadvallarini ko‘rib chiqamiz (3.7-jadval). Shu 
elementlarning har biri qandaydir mantiqiy daraja (man.0 yoki man.1) bilan 
tavsiflanadi, kirishlarning bittasida ularning mavjudligi chiqishdagi mantiqiy 
darajani (man.0 yoki man.1) to‘liq aniqlaydi
3.7-jadval 
X
1
X
2
X
1
|X
2
X
1
↓X
2
0 
0 
1 
1 
0 
1 
1 
0 
1 
0 
1 
0 
1 
1 
0 
0 
Biroq, bunda elementning chiqishidagi mantiqiy daraja shu elementning 
boshqa kirishlaridagi hech qanday kombinatsiyasiga bog‘liq emas. VA-YO‘Q 
elementi uchun bunday mantiqiy daraja man.0, YOKI- YO‘Q elementi uchun 
man.1 bo‘ladi.  
Haqiqatdan ham, VA-YO‘Q elementining kirishlaridan bittasida man.0 
bo‘lsa, boshqa kirishlarning mantiqiy darajasi qanday bo‘lishidan qat’iy nazar, shu 
elementning chiqishida man.1 hosil bo‘ladi; YOKI- YO‘Q elementlari 
kirishlarining birortasida man.1 bo‘lsa, elementning boshqa kirishlarining mantiqiy 
darajasidan qat’iy nazar chiqishda man.0 darajasini o‘rnatadi.
 

 

---

19 
Xulosa 
Zamonaviy axborot texnologiyalari asosida ma`lumotlarni obrazlar ko’rinishida taqdim 
etish va fikrlash jarayonini tashkil etish o’quvchilarning aqliy rivojlanish darajasini yuqoriga 
ko’taribgina qolmasdan, an`anaviy o’qitish o’rtasidagi nisbatni o’zgartirishga ham olib keladi. 
An`anviy o’qitish metodikasida o’quv materiallari asosan matn va formulalar ko’rinishida 
berilib, o’quv materiallarini namoyish imkoniyati deyarli mavjud emas. O’quvchilarga 
berilayotgan materiallarni qayta kodlashtirish va o’zlarining modelini yaratish masalasi 
yuklanmaydi. Bu ma`noda AT asosida o’quv materiallarini obrazli ko’rinishda taqdim etishda 
ularga har xil ko’rinishdagi ranglar, harakat, ovoz kabi elementlarni kiritish o’quvchilarning 
o’quv materiallarini qabul qilish jarayoni samaradorligini oshirish bilan birga, berilayotgan 
materiallarni tahlil qilish, taqqoslash hamda abstraktsiyalash kabi muhim sifatlarini 
rivojlantiradi. 
Mantiqiy algebraning ahamiyati uzoq vaqt davomida inkor qilib kelinadi, chunki uning 
usul va uslublaridan o‘sha davrning fan va texnikasi uchun amaliy foyda yo‘q edi. Biroq elektron 
asosdagi (bazadagi) hisoblash texnikasi vositasini yaratish uchun prinsipial imkoniyat paydo 
bo‘lganida Bul tomonidan kiritilgan amallar katta foyda berdi. Ular avval boshdanoq faqat ikkita 
mohiyat: rost va yolg‘on bilan ishlashga mo‘ljallangan. Ular ikkilik kod bilan ishlash uchun 
qanchalik qo‘l kelganini tushunish qiyin emas. Bu kod zamonaviy kompyuterlarda ham faqat 
ikkita signal: nol va bir bilan taqdim etilgan. 
Elektron hisoblash mashinalarini yaratishda Jorj Bul taklif qilgan mantiqiy amallarning 
hammasi emas, balki to‘rtta asosiy amali: VA (kesishma), YOKI (birlashtirish), EMAS (inkor) 
va YOKINI ISTESNO ETUVChI zamonaviy kompyuterlar protsessorlarining hamma turlarida 
qo‘llaniladi. 
Xulosa qilganda hozirgi vaqtda ma’lumotlarning ko’pligi va keskin suratda ko’payish, 
o’zgarish tufayli EHMlarning roli va o’rni, ularning rivojlanishi axborot jamiyati uchu eng 
kerakli bo’lgan texnologik vosita hosoblanadi. 
Shu yerda raqamli hisoblash mashinalarning xususiyatlardan biri algoritmik 
universalligini ko‘rish maqsadga muvofiqdir. Raqamli hisoblash mashinasining algoritmik 
universalligi – raqamli hisoblash mashinalarning inson faoliyatining har qanday sohasiga tegishli 
bo’lgan hisobiy va mantiqiy masalalarni echa olish qobiliyatidir. Bunga mashina bajara oladigan 
amallar to’plami tarkibiga raqamli axborotni o’zgartiruvchi har qanday algoritmni amalga oshira 
oladigan amallarni kiritish, ishlanadigan axborotni etarlicha aniqlikda uzlukli ko’rinishda 
ifodalash va uni raqam shaklida o’zgartirish yo’li bilan erishiladi
.