Reja: Singapur davlat tuzumi. Singapur iqtisodiyoti. Singapurning eksport import aloqalari

Reja:
1.Singapur davlat tuzumi.
2.Singapur iqtisodiyoti.
3.Singapurning eksport import aloqalari.

Singapur (Singapore) Singapur Respublikasi (inglizcha - Republic of Singapore, malaycha Repablic Singapura) — Janubiy Sharqiy Osiyodagi davlat. Singapur oroli va unga tutash mayda orollar hamda Malakka yarim orolning janubiy chekkasida joylashgan. Maydoni 640 km². Aholisi 4,45 mln. kishi (2023). Poytaxti — Singapur shahri

Davlat tuzumi
Singapur Buyuk Britaniya boshchiligidagi Hamdoʻstlik tarkibiga kiruvchi respublika. Amaldagi konstitutsiyasi 1963-yil qabul qilingan (keyinchalik tuzatishlar kiritilgan). Davlat boshligʻi — prezident (2011-yil Iyul oyidan boshlab Dr. Tony Tan, Respublika 7-prezidenti), u umumiy toʻgʻri ovoz berish yoʻli bilan aholi tomonidan 6 yil muddatga saylanadi. Qonun chiqaruvchi hokimiyatni parlament, ijrochi hokimiyatni bosh vazir boshchiligidagi hukumat amalga oshiradi.
Tabiati-Singapur orol Joxor boʻgʻozi orqali Malakka yarim oroldan, Malakka va Singapur boʻgʻozlari orqali Indoneziya o.laridan ajralib turadi. Sohillari pasttekislik, bir oz botqoqlashgan, janubi-gʻarbiy sohillarida marjon riflari bor. Relyefi tekislik (bal. 176 m gacha). Iqlimi ekvatorial, mussonli. Oʻrtacha temperatura yanvarda 26°, iyulda 27°. Yillik yongʻin 2500 mm. Katta daryosi — Singapur.
Ichimlik suv yetishmaydi, u Malayziyadan keltiriladi. Koʻpgina mayda orollarda odam yashamaydi, ularda tropik oʻsimliklar sakdanib qolgan. Ayrim sohillari mangozorlar bilan band.
Aholisining koʻpchiligi xitoylar (76%). Malayyalar (14%), Hindiston, Bangladesh, Pokiston, Shri Lankadan kelganlar (7%), yevropaliklar va boshqa yashaydi. Rasmiy tillar — xitoy, ingliz, malayya, tamil tillari. Dindorlari buddaviylik. konfutsiylik, islom, hinduiylik, xristian dinlariga eʼtiqod qiladi.


Singapur iqtisodiyoti
Singapur – Janubiy-Sharqiy Osiyoda joylashgan, 719,9 km2 maydonga, 6 million aholiga ega shahar-davlat. Bu mamlakat dunyoda davom etayotgan iqtisodiy inqirozga qaramay gullab-yashnashda, rivojlanishda davom etmoqda.
Singapur – Janubiy-Sharqiy Osiyoda joylashgan, 719,9 km2 maydonga, 6 million aholiga ega shahar-davlat. Bu mamlakat dunyoda davom etayotgan iqtisodiy inqirozga qaramay gullab-yashnashda, rivojlanishda davom etmoqda.
Janubiy-Sharqiy Osiyodagi Britaniya koloniyasi bo‘lgan Singapur hayratlanarli ravishda rivojlanmoqda. Ayni paytda, nufuzli siyosatchilar va iqtisodchilar fikriga ko‘ra, XXI asrda rivojlangan, yashnagan, namunali davlatdir. Singapur 7 ta asosiy taraqqiyot yo‘nalishi – moliya, transport xizmatlari, logistika, shaharsozlik, sog‘liqni saqlash, raqamli iqtisodiyot va ilg‘or ishlab chiqarishni tanlab olgan. Mamlakatda xorijiy sarmoyadorlar uchun o‘z fondlarini ochishga qulay shart-sharoitlar yaratilgani bois osonroq bo‘ladi. Kelajak iqtisodiyoti bo‘yicha qo‘mita chet el sarmoyasini jalb qilish usullarini imkon qadar soddalashtirish va normativ-huquqiy hujjatlarni yanada qulaylashtirish fikrini ilgari surmoqda.
Singapurning deyarli barcha yutuqlari bir kishi — islohotchilar asoschisi, mamlakatning sobiq bosh vaziri Li Kuan Yu nomi bilan bog‘liq. Xo‘sh, Singapur nimaning hisobiga rivojlandi?
Bu savolning javobi bitta – uddaburon yetakchilik hisobiga deyish mumkin. Ota-onasi ingliz tili muallimlari bo‘lgan Li Kuan Yuni bolaligidan “Kuan Yew”, ya’ni “nur va yorqinlik” deb chaqirishar edi. Bu ism “ajdodlariga shon-shavkat keltiruvchi” degan ma’noni beradi. Millat otasi sifatida tan olingan va davlatni 30 yil boshqargan Li Kuan Yu o‘z irodasini namoyish qildi, nafaqat ajdodlariga, millatiga shon-shavkat hamda farovonlik keltirdi, o‘z va’dasiga binoan xalqinidunyoning yetakchi davlatlari qatoriga qo‘sha oldi.
Li Kuan Yuning safdoshlari yagona jamoa bo‘la olishdi. Bu kuchli jamoaning qoidalari aslida juda sodda: yuqori salohiyatli odamlarni millatga bosh qilish, amaliy ishbilarmonlik muhitini yaratishga urinish hamda halollik!
“Men zo‘r huquqshunos bo‘lmoqchi edim. Britaniyaliklar boshqarayotgan mamlakatda huquqshunos bo‘lib yetishish uchun britan bo‘lishimga, inglizchani o‘rganishimga to‘g‘ri keldi, universitetlarda va eng yaxshi huquqshunoslik maktablarida tahsil oldim”, deydi Li Kuan Yu. Li Kuan Yu kollejni tugatib, Kembrij universitetiga o‘qishga kiradi va uni muvaffaqiyatli tamomlab, vataniga qaytadi. Mehnatsevar, tirishqoq yosh yigit qat’iy, irodali, progmatik, milliy an’analarga sodiq inson. Besh yil ichida Xalq harakati partiyasining bosh kotibi lavozimiga erishdi. Yana besh yildan so‘ng mamlakat bosh vaziri bo‘ldi.
Li Kuan Yu mamlakatda o‘ttiz yil davomida bosh vazir lavozimida ishladi. U xorijiy sarmoyadorlarni o‘z mamlakatiga taklif qilish bilan ishlarni boshladi. Mamlakatda qimor o‘yinlari taqiqlandi, alkogol ichimliklar faqatgina maxsus do‘konlarda yuqori narxlarda sotiladi. Li Kuan Yu hukumatning iqtisodiy rivojlanish strategiyasining asosi qilib, Singapurni Janubiy-Sharqiy Osiyodagi moliyaviy va savdo markaziga aylantirish, shuningdek, xorijiy sarmoyadorlarni jalb etishni belgilaydi. Buning uchun mumkin va mumkin bo‘lmagan choralarni qo‘llaydi. XIX asrdan boshlab, Singapur Britaniya koloniyasi bo‘lgan, shuning oqibatida Britaniyaning ta’siri, uning tili va an’analari hali ham seziladi. 63 ta orolda joylashgan ushbu davlat tabiiy resurslarga deyarli ega emas, hattoki Malayziya va Indoneziyadan ichimlik suvi va qurilish qumi sotib olib kelinadi. Shunga qaramay, Singapur endi banklar, osmono‘par binolar, chiroyli yo‘llar va dunyoning eng yaxshi soliq, ta’lim va sog‘liqni saqlash tizimlariga ega.
Singapur Osiyoda dramatik iqtisodiy o'sishga misol bo'la oladi.
Bundan ellik yil muqaddam Singapur shahri aholisining o'rtacha aholi jon boshiga YaIM 320 AQSh dollaridan kam bo'lgan rivojlangan davlat edi. Bugungi kunda u dunyoning eng jadal rivojlanayotgan iqtisodiyotlaridan biridir. Aholi jon boshiga to'g'ri keladigan Yalpi Ichki Mahsulot 60.000 AQSh dollari miqdoriga ko'tarildi va bu Markaziy razvedka boshqarmasi raqamlariga asoslangan dunyoda oltinchi o'rinni egalladi. Mintaqa va tabiiy resurslardan mahrum bo'lgan bir mamlakat uchun, Singapurning iqtisodiy yuksalishi hech narsaga qodir emas.
Globallashuvni, erkin bozor kapitalizmini, ta'limni va qat'iy pragmatik siyosatni qamrab olgan holda, mamlakat geografik kamchiliklarini bartaraf etish va global savdo sohasida etakchi bo'lishga erishdi.