Reja: Talab va unga ta’sir etuvchi omillar

Mavzuga doir masalalar
1. Biror bir tovarga bolgan talab va taklif funksiyalari bеrilgan bo'lsin,
Qd=100-1.5P
Qs=20+0.5P
Bеrilgan funksiyalardan foydalanib bozor muvozanatini aniqlang.
Yechimi:
Bizga ma’lumki, bozor muvozanati talab va taklif hajmlari o'zaro tеnglashganda ta’minlanadi. Q_e=Q_S=Q_D
Dеmak, 100-1.5P=20+0.5P2P=80P_e=40
Q_e= 100-1,5×40=40
Javob: Muvozanat narx 40 birlik, muvozanat hajm ham 40 birlikka teng

2.Ayollar shubasiga bo'lgan talab va taklif funksiyalari quyidagicha:
Q_D=P²-7P+12;
Q_S=3P-4.
Bеrilgan funksiyalardan foydalanib muvozanat narx va muvozanat hajm aniqlansin hamda grafikdagi ko'rinishi aks ettirilsin.

Yechimi:
P²-7P+12= 3P-4  P²-10P+16=0
D=b²-4ac=100-4×16=36

P₁=8; P₂=2
Birinchi muvozanatlik nuqta: P₁=2, Q₁=3×2-4=2.
Ikkinchi muvozanatlik nuqta: P₂=8, Q₂=3×8-4=20

Mustaqil ishlash uchun masala va topshiriqlar

1. 
   Quyidagi jadvalda konserva mahsulotlari bozoridagi turli holatlar to'grisida ma’lumot keltirilgan.
   

1 banka konserva bahosi	Talab hajmi	Taklif hajmi	Mahsulot ortiqchaligini yoki etislnnasligi
8	70	10
16	60	30
24	50	50
32	40	70
	30	<>0
40	30	90

Jadval malumotlari asosida har qaysi bozor holati uchun mahsulotning ortiqchaligi yoki etishmasligini hisoblang. Talab va taklif egri chiziqlarini chizib, muvozanat bahosini toping.
2. Quyidagi jadvalda elektrodvigatellar bozorida baholar va bu baholar bo’yichia ular talab va taklifi keltirilgan.

Baho	Talab hajmi	Taklif hajmi
10	32	4
20	28	7
30	24	10
40	20	13
50	17	16
60	12	19
70	8	22
80	4	25

Quyidagilar topilsin:

1. 
   Muvozanat baho.
   
2. 
   Agar elektrodvigatelg bahosi 30 som belgilansa, bozorda qanday holat vujudga keladi.
   
3. 
   Agar baho 70 som o'rnatilsa, bozorda qanday holat ro'y beradi.
   

4. 
   Quyidagi jadval ma'lumotlari asosida:
   

1. 
   x va y iste’molchilarning talab egri chizig'ini chizing. Abcissa oqida talab hajmini, ordinata oqida bahoni belgilang.
   

X iste’molchi		Y iste’molchi		Z iste’molchi
Baho	Talab hajmi	Baho	Talab hajmi	Baho	Talab hajmi
10	0	10	0	10	0
9	0	9	3	9	1
8	0	8	5	8	5
7	1	7	7	7	S
6	2	6	9	6	II
5	4	5	12	5	12
4	6	4	15	4	15
3	10	3	18	3	18
2	15	2	21	2	20
1	21	1	24	1	23
0	25	0	25	0	25

b)bozor talabi egri chizig'ini chizing.
v) faraz qilaylik x va y iste’molchilar tomonidan tovarga bolgan talab 2 baravar oshdi, lekin z iste’molchining talabi yarmiga kamaydi. Ana shu holat uchun x,y,z iste’molchilarning talab egri chizigini va bozor talabini tasvirlnang.

3. Mandaringa bolgan talab va taklif funksiyalargi quyidagicha berilgan
Q_D=5000-5P; Q_S=-500+5P
Bozorning muvozanat parametrlari aniqlansin.
3. Jadvalda berilgan ma’lumotlar asosida bozorning muvozanat parametrlari aniqlansin.

Narx	Talab hajmi	Taklif hajmi
1 000	4 000	2 000
1 500	3 000	2 800

4. Muqumiy nomidagi teatrda spektakl chiptaiga bo'lgan talab P=5220-0.05671Q ko'rinishida. Bu yerda, P-chipta narxi somda, Q-chiptalar soni. Kassada chipta necha somdan sotilsa pul tushumi maksimal bo'ladi?
5. 2014-yilda Toshkent Davlat Iqtisodiyot Universitetidagi talabalar o’rtasida so'nggi markadagi ‘NOTEBOOK’ uchun eng kopi bilan qancha tolashlari mumkinligi haqida otkazilgan sorov natijalari quyidagi jadvalda keltirilgan

Talabalar soni	2 000	1500	1100	800	500	200
Tolashlari mumkin bolgan maksimal narx $	300	400	500	550	600	700

Ushbu malumotlar asosida umumiy talab shkalasini aniqlash mumkinmi? Agar bolsa qanday qilib?
6.Shakar bozori muvozanat holatga yaqin holatda. Muvozanat narx 1300 som. Mahsulot hajmi 10 000 kg. 1 kg. shakar narxi 1200 som bo'lsa, talab ortib 12000 kg., taklif 9000 kg. tashkil qildi. Shakarga bo'lgan talab va taklif funksiyalari aniqlansin. Davlat 1 kg shakar narxini 1250 som qilib belgiladi. Davlatning narx siyosati qanday oqibatlarga olib keladi?
7. Talab va taklif funksiyalari to'g'ri chiziq ko'rinishida. Muvozanat narx 10 000 somga, muvizanat hajm esa 3600 ga teng. Narx 8 000 som bo'lganda talab hajmi 40 000 tani tashkil etadi. Agar narx 12 500 bo'lsa, taklif hajmi aniqlansin.
8. Bozordagi taklif funksiyasi A tovar uchun Q_S=4P-2000 ga teng. Avval bu bozordagi talab hajmi Q=19000-2P ko'rinishida edi. So'ngra esa reklama tufayli 11000-2P ga ortdi. Bozorning oldingi va hozirgi muvozanat parametrlarini toping.