Reja: Temperatura haqida tushuncha. Bosim o’lchash asboblari konstruksiyasi va ishlash pirinsipi. Suyuqlik va gazlarni modda miqdori va sarfini o’lchovchi asboblar haqida tushuncha. Suyuqlik sathini o’lchovchi asboblar kostruktiv tuzilishi va ishlash

18– rasm. Qalqovich botishini oshiradi. Bu ikki kuchga qarshi yo‘nalgan, siljishning sxemasi qalqovichni yuqoriga ko‘taradigan kuch G‘ ni quyidagicha hisoblash mumkin:

x

Fdx

bu erda, r₀ — suyuqlik ustidagi muhit zichligi; g — og‘irlik kuchi tezlanishi; V — qalqovichning hajmi; r — qalqovich botib turgan suyuqlik zichligi; x — qalqovich botgan qismning balandligi; S — qalqovichning ko‘ndalang kesim yuzi.

Agar qalqovichning ko‘ndalang kesimi S balandligi h bo‘yicha o‘zgarmas

bo‘lsa,

F = Sr ₀ ⋅g + (r − r ₀ )g ⋅S ⋅x Suyuqlik ustidagi muhit gaz yoki havo bo‘lsa. r₀= 0, u holda

F = r ⋅g∫S(x)dx

Qalqovichning ko‘ndalang kesimi o‘zgarmas bo‘lsa

F = r ⋅g ⋅S ⋅x

Qalqovichli sath o‘lchagichlarda doimiy va davriy cho‘kadigan (buykali) qalqovichlar ishlatiladi.

Doimiy cho‘kadigan qalqovichni sath o‘lchagichlarda qalqovichni yuqoriga ko‘taradigan muvozanatlovchi kuch qalqovich og‘irligiga teng va o‘zgarmas bo‘ladi;

F=G=Const

Bu erda,n foydalanib, qalqovichning suyuqlikka botgan qismining balandligini topish mumkin

Bu holda kuchlar muvozanatini ta’minlaydigan qalqovich suyuqlik sathiga muvofiq siljiydi. 5.3 – rasmda shu prinsipga asosan ishlaydigan doimiy cho‘kadigan qalqovichli sath o‘lchagichning oddiy sxemasi