Режа: Уч шарнирли арка ва рамаларни қўзғалмас юклар таъсиридан аналитик усулда ҳисоблаш. Арка ўқининг рационал шакли. Уч шарнирли аркаларнинг ҳаракатланувчи юклар таъсиридан ҳисоблаш Таянч реакцияларнинг таъсир чизиқлари

Таянч реакцияларни аниқлаш


6.4 - расм

Уч шарнирли аркага вертикал юклар таъсир қилаётган ҳол учун таянч реакцияларни аниқлаймиз (6.4 – расм).

V_A ва V_B вертикал реакциялар H_A ва H_B лар эса горизонтал реакциялар бўлади. Уларнинг қиймати-ни топиш учун мувозанат тенгламаси ҳамда қўшимча тўртинчи тенглама M_C^ўнг=0,ёки M_C^чап=0 тузилади. Уларнинг аниқ-лаш тартиби қуйидагича бўлади: M_C=0 дан V_A аниқланади. M_A=0 дан V_B аниқланади. M_C^ўнг=0 дан H_B аниқланади. X=0 дан H_A аниқланади
Текшириш учун Y=0 ва M_C^чап=0 тенгламаларидан фойдаланиш мумкин.
Ички зўриқишларни аниқлаш
Аркалар учун эгувчи момент (M), кесувчи куч (Q) ва бўйлама кучлар (N) ички зўриқишлар бўлади. Уларни қуйидаги умумий формулалар ёрдамида аниқланади.
M_x=M=–M; Q_X=V=–V; N_X=U=–U (6.2)
^{чап ўнг чап ўнг чап ўнг}

Арканинг ихтиёрий K кесимидаги эгиувчи момент шу кесимнинг бир томонидаги хамма кучлардан кесим оғирлик марказига нисбатан олинган моментларнинг алгебраик йиғиндисига тенг (6.5 – расм).

M_K=V_aX_k-Р(Х_k-a₁)-Р₂(X_k-a₂)-H*Y_k (6.3)
ёки

6.5-расм
M_K=M⁰_X–H∙Y_X (6.4)
Демак, арканинг K кесимидаги эгувчи момент (6.4) шу аркага тегишли бўлган оддий балканинг худди шу мос кесимидаги эгувчи момент M⁰_K (6.6 – расм) ва керувчи кучдан олинган момент HY_K айирмасига тенг.
Кўндаланг кучни ҳисоблаш. Арканинг ихтиёрий K кесимидаги кўндаланг куч Q_K бу кесимдан бир томонда жойлашган ҳамма кучларининг арка ўқининг шу нуқтасига ўтказилган нормалга туширилган проекцияларининг алгебраик йиғиндисига тенг (6.5 – расм).
Q_K = (V_A–Р₁–Р₂)cоs_K–H∙sin_K
ёки
Q_K=Q⁰_Kcоs_K–H∙sin_K (6.5)
Бунда Q⁰_K=V_A–Р₁–Р₂ – оддий балка “K” кесимининг кесувчи кучи (6.6 – расм).