Reja: Vatanimiz hududidagi eng qadimiy falsafiy qarashlar

Epikur (341-270 yiilar) — qadimgi Yunon mutafakkin. Demokrit ilgari surgan atomchilik ta'limotini yanada takomillashtirib, uni yuqori poonaga ktargan va . tegishli qarashlar bilan boyitgan faylasuf. Epikur ta'limoticha, olam — moddiy, abadiy va cheksiz, Atomlar — blinmas, olam —-jism va bshliqdan iborat, deb yo^gan edi u. Barchajismlarni Epikur ikki guruhga blgan. Birinchi guruhga jismlarni tashkil ctuvchi atomlarni kiritgan bIsa, ikkinchi guruhga atomlarning birlashishidan tashkil topgan jismlarni kiritgan_vEpikur ichki harakat qonuniyatini kashfetib, Demokrit ilgari surgan atdmcKilik taMimotiga ulkan hissa qshgan, Epikurning falsafiy-axloqiy taMimoti z zamonasida ilor ahamiyatga ega blgan. Rohat-faroat, xursandchilik deganda, kayf-safo, maishat, shohona hayotni emas, balki jismoniy ezilish hamda ruhiy tashvishlardan xalos blishni, ozodlikni tushunamiz, deydi Epikur, iming fikricha, davlat kishllarning zaro kelishuvi asosida luzilishi lo/im. Epikur ilgari surgan ijlimoiy kelishuv oyasi keyinchalik XVIII asr frantsuz maVifatparvarlari hamda XX asr faylasuflari tomonidan davom ettirilgan.
Epikur ta'limotini rimlik Lukrctsiy Kar (cramizdan avvalgi 99-55 yillar) davom ettirgan, U «Narsalarning tabiati to'g'risida» nomli asari bilan mashhur blgan. ¹ ' Yash'ash8an'rriaqsad, dcb yozgan Lukretsiy, baxtli hayot kcchirishdan iboratdir. Jamiyat ham, xuddi tabiat singari, z qonunlariga ega hamda tabiat qonuniyatlariga tayangan holda rivoj topadi, deydi u. Uning falsafiy qarashlari z davri va rta asr falsafasiga 0'zta'sirini krsatgan,
-6-
Uning fikricha, niodcla (matcriya) — abadiy. bir hokitdan ikkinchi holalga tib, shaklini zgartirib yashash — uning xossasi. Olamdagi barcha narsalar ikkiga -- oddiy va murakkab turga bHnadi. Lukrclsiy Kar atom harakatining uchta turini sanab tgan. Bular — narsaning oirlikka cgn blgani uchun tri chi/iqli harakati, narsaning zicha oish harakati, narsaga turtki boMgan asosga qaratllgan harakat. Lukrclsiyning nazariyasi mohiyatan sodda blsa-da, tabiatshunoslikka ulkan ta*sir krsalgan.