Reja: Xaritamasshtabini asoslash va tanlash

Koordinata to‘rlarini tanlash va rasmiylashtirish
Ob’ektlar va tafsilotlarning fazoviy tutgan o‘rinlarini modellarini tasvirlovchi kartalarda ob’ektlarning joyda tutgan o‘rinlarini ya’ni koordinatalarini aniqlash uchun har qanday kartalarda koordinata to‘rlari mavjud bo‘lishi kerak. Ma’lumki geografik kartalarda ob’ektlar va tafsilotlarning er yuzida tutgan o‘rinlarini er ellipsoidiga nisbatan aniqlash uchun geografik koordinatalar sistemasi qo‘llaniladi.
Geografik koordinatalarni aniqlash uchun kartlarda tasvirlaniladigan meridian va parallellar to‘ri deb ataladigan katometrik to‘r qo‘llaniladi. Kartalar programmasida kartalarxarakteri va xususiyatlari hamda ulardan foydalanish maqsadiga qarab koordinata to‘rlari zich yoki siyrak bo‘lishi mumkin. Agarda koordinata to‘rlari siyrak bo‘ladigan bo‘lsa nuqtalar tutgan o‘rnini ya’ni koordinatalarini aniqlash shuncha qiyin bo‘ladi, koordinata to‘rlari zich bo‘lganda, krtalarda chiziqlar ko‘payib ketadi.
masshtabi 1:1000000 bo‘lgan obzor-topografik kartalarda meridianlar va parallellar har 10 dan o‘tkaziladi. Masshtabi 1:500000 kartalarda meridianlar har 30 dan parallellar esa 20 dan o‘tkaziladi. Mayda masshtabli kartalarda koordinata to‘rlarining zichligiga quyidagi faktorlar ham ta’sir qiladi.
-proeksiyalar to‘rlari
-to‘r chiziqlarini butun soni graduslarda o‘tkazilishining qulayligi
-boshqa listdagi kartalar to‘rlari bilan to‘g‘ri kelishi
Kartografik to‘rlarda meridianlar va parallellar orasidagi masofalar gradus o‘lchamda tablitsada

Kartalar	Kartalar masshtabi
	1:1000000	1:500000 1:2500000	1:500000	1:4500000	1:10000000 1:15000000
Foydalanishdagi stol kartalar	30	10	20	40	50
Devoriy	10	20	4-60		100

Merkator proeksiyasida tuziladigan dengiz novigatsiya kartalarida parallellar orasidagi interva (oraliq) shunday hisoblab qo‘yiladiki, bunda bu oraliqda masshtab meridianlar bo‘yicha o‘zgarmas bo‘lishi kerak.

Nuqtalar koordinatalari va yo‘nalishlarni hamda masofa va maydonlarni tezlikda ko‘z bilan anglab olish maqsadida va ko‘pgina harbiy topografik kartalarda to‘g‘ri burchakli koordinatalar sistemasidan qo‘llaniladi. Bu kilometr to‘rlari deb yuritiladi. Bu barcha topografik kartalarda 1:25000 masshtabli kartada har 4 sm.dan 1:50000-1:200000 masshtabli kartalarda xar 2 smdan. Bu kartalarda meridian chiziqlari va parallellar kartalar ramkalarida ko‘rsatiladi va saqlaniladi.