Режа: Ўзбекистон тараққиётининг миллий юксалиш босқичида ҳаракатлар стратегиясининг ишлаб чиқилиши ва унинг устувор йўналишлари

4.1-чизма – Тараққиёт ўқув режасининг маҳсулот ва жараён моделлари

Режа ва мақсадлар Хулқ-атвор Бахолашнинг аниқлиги Тузилма Таналов фанлар рўйҳатидан танлаш Ўқитувчи режаси

Ўрганиш фаоллиги Талабалар томонидан фанларни танлаш Шарт-шароитлар Ижтимоий кўникмалар

маҳсулот моделини Американинг тараққиёт ўқув режасига катта таъсир кўрсатган Тейлорнинг (1949) ёзма манбаларида қайд этилган (O’Neill, 2010):
Тейлор омонидан Пофэм и Бейкер (1970) каби ривожланаёган моделлар мақсадларни ўрганишда асосан техник фойдаланилганлиги сабабли танқидларга учраган. Болония Деклорацияси 1999 йилда (Европа комиссияси, 2009) қаттиқ таъсир остида қолган Европа олий таълим контексти Тейлорнинг ишидан фарқ қилмайдиган моделдан фойдаланилмоқда. (O’Neill, 2010, 63р.).
Маҳсулот моделининг бироқ таълим олийчилар аҳолиси томонидан ривожланишда ва натижаларини шаффофлигида авзаллик жиҳатлари бўлган ҳамда мазмунга алохида эътибор беришмоқда. Бугунги адабиётларда келтирилишича бу моделда фойдаланилаётганда ўқув фаолият натижаларини жуда ҳам таяниб қолмаслиги лозим. (Gosling, 2009; Hussey & Smith, 2008; Maher, 2004; Hussey & Smith, 2003). Масалан, Hussey ва Smith шундай таъкидлашади:
Талабалар мотивацияси-ўрганишда асосий элементдир, биз шуни таклиф қиламизки, ўқитаётганлар ўқув фаолият натижаларини тўғирлаши ва унинг янада кенг кўламда ва мослашадиган (гипко), баҳоланишлар натижасида ўзгаришлар киритадиган, ва булардан ўзи қаноатланадиган бўлиб ишлаб чиқишни бошлаши зарур. (Hussey ва Smith, 2003, 367-б.)
Knight (2001) Ўқув режадаги маҳсулотга нисбатан режалаштириладиган Жараён моделига кўпроқ афзалликни беради. У ўқув режани-жараён, етказиш ва шароитлар, ҳуқуқ каби қисмлардан иборат ва аҳамият касб этадиган мураккаблилик назарияси талаблари асосида белгиланган шу йўл билан режалаштириш яхши натижаларни беради деб таъкидлайди. Бу шуни ифода этадики ўқув фаолияти натижалари маҳсулот моделига кўпроқ вақт ажратиш, қимматлироқ бўлиши мумкин, даставвал ўқитишга, ўрганишга бўлган ҳаракатларингиздан ўзи нимага эришишга интилаётганлигингизни кўриб чиқиш зарур, ва шундагина моделнинг ўқув фаолияти натижалари хақида дастурни ёзишингиз мумкин.
Жараён ва Маҳсулот моделларига қўшимча равишда дастурингиз дизайнига мос келувчи индевидуал ёки жамоавий деб аниқланган турли диапазон мавжуд. Баъзи бир ўқув режа моделлари мактаб даражаси, ундан кейинги, котталар таълими контекстларидан чиқиб келган. Бироқ кўплари турли соҳалар орқали тадбиқ этилади. Баъзилари “модел” сифатида келтирилган ва улар кўпроқ мос келганлиги сабабли “проект” бўлиб хизмат қилиши ҳам мумкин, яъни ўқув преметига мувофиқлашган проектлар бўлиб. 4.1-жадвал баъзи моделларнинг ифодасини келтиради.^[4]