Режалаштириш моделлари

НПС (ВСД(B1:B6),B1:B6) = 0, 
Misol. Aytaylik, loyiha bo`yicha umumiy harajatlar 500 mln so`mni tashkil 
qilsin. Kutilayotgan daromadlar esa to`rt yil mobaynida mos ravishda 50 mln so`m, 
100 mln so`m, 300 mln so`m va 200 mln so`mni tashkil qilsin. Agar bozor daromad 
normasi 12 % bo`lsa, mazkur loyihani iqtisodiy jihatdan maqsadga muvofiqligini 
investitsiyalar aylanmasi tezligini e`tiborga olgan xolda baholashga xarakat qilamiz. 
Yechish. Faraz qilaylik, A1:A5 yacheykalarda mos ravishda -500, 50, 100, 
300, 200 sonlari saqlanayotgan bo`lsin. U xolda ichki investitsiyalar aylanmasi 
tezligi 
ВСД(A1:A5) = 9.25 % 
ga teng bo`ladi. Bu esa bozordagi normadan kam. SHu sababli taklif etilayotgan 
loyig’a iqtisodiy jihatdan maqsadga muvofiq emas va uni rad etish mumkin. 
Misol. Loyiha bo`yicha navbatdagi to`rt yil mobaynidagi daromadlar 50000 
ming so`m, 100000 ming so`m, 300000 ming so`m va 200000 mings o`mni tashkil 
qilishi kutilmoqda. Investitsiyalarning aylanish tezligini 10 : gacha ko`tarish uchun 
boshlang’ich xarajatlar qanday bo`lishi kerak? 

---

28 
Yechish. Bu masalani xal qilish uchun EXCEL muhitidagi SERVIS bosh 
menyusidagi parametrlarni tanlash mexanizmidan foydalanamiz. Buning uchun 
СЕРВИС menyusining ПОДБОР ПАРАМЕТРА tugmasidan foydalanamiz. 
Faraz qilaylik, A2:A5 yacheykalarda mos ravishda 50000, 100000, 300000 va 
200000 sonlari saqlanayotgan bo`lsin. B1 yacheykaga ВСД(A1:A5) funksiyasini 
kiritamiz. Kursorni B1 yacheykaga o`rnatamiz va EXCEL ning bosh menyusidan 
СЕРВИС → ПОДБОР ПАРАМЕТРА tugmalarini chertamiz va ochilgan dialog 
oynasini quyidagicha tarzda to`ldiramiz: 
Natijada A1 yacheykada loyiha bo`yicha xarajatlar summasi xosil qilinadi: 
A1=-489339. 
ЧИСТВНДОХ funksiyasi. Ushbu funksiya bir qator muntazam bo`lmagan 
tushumlar xamda o`zgaruvchan miqdordagi to`lovar uchun ichki aylanish tezliogini 
aniqlaydi. ЧИСТВНДОХ funksiyasi yrdamida hisoblangan qiymat — bu joriy sof 
bahoga mos keluvchi protsent stavkasini anglatadi. Mazkur funksiya umumiy 
ko`rinishda quyidagicha yoziladi: