Reje: I. Kirisiw II. Tiykar ģı bólim ximiya sanaatınıń róli hám áhmiyeti Ózbekstan Respublikasınıń ximiya sanaatı Qaraqalpaqstan Respublikasınıń ximiya sanaatı III. Juwmaqlaw h ám usınıslar IV. Paydalanılģan ádebiyatlar hám internet
Download 0.66 Mb. Pdf ko'rish
|
Ximiya sanaatınıń róli hám áhmiyeti SALIYEVA GULSARA
|
JUWMAQLAW H
ÁM USINISLAR Kóplegen ekologik máseleler milliy ekonomikanı ximiyalıqlastırıw menen baylanıslı. Ekonomikanıń túrli tarawlarında ximiyalıq processlerdiń kóp kólemde isleniwi atmosferaǵa, shıǵındı suwģa hám tábiyiy ortalıq ushın qáwipli shıǵındılarǵa úlken muǵdardaǵı shıǵındılardı keltirip shıǵaradı. Olardıń dárekleri, birinshi náwbette, ıssılıq elektr stanciyaları, metallurgiya kárxanaları, avtomobil transportı bolıp tabıladı. Ximiya sanaatınıń ózi ulıwma shıǵındılar hám aģar suwdı sezilerli dárejede kem islep shıǵaradı. Tek ximiyalıq kárxanalardıń úlken koncentraciyası oraylarında, ásirese qalalarda, qáwipli konsentraciyalarda ximiyalıq shıǵındılardıń róli asadı. Ximiya sanaatınıń kóplegen ónimlerin islep shıǵarıw salasında da, kúndelik turmısda da qadaǵalawsız isletiw yamasa nadurıs isletiw júdá úlken qáwip bolıp esaplanadı. Bul xalıqtıń ekologik sawatlı adamnıo azlıģı hám átirap-ortalıqtı qorǵaw boyınsha arnawlı ilajlardıń joq ekenligi menen baylanıslı. Bunday qaǵıydabuzarlıqlardıń tarawları, basqa maqsetler ushın ximiyalıq elementlerden paydalanıw keń — antibiotiklardan ruxsatsız paydalanıw, haywanlardıń ósiw gormonlarinan paydalanıw, ósimliklerdi qorǵaw ximiyalıq elementlerı (olar dúnyada 6 million tonnaǵa, i. e.planetanıń hár bir xalqı ushın 1 kg). Polimer materiallardıń shıǵındıları júdá úlken. AQSHta hár jılı 18 milliard plastik butilkalar ısırap etiledi, Belgiyada xalıq jan basına 300 kg plastmassa islep shiǵarıladı, olardıń úlken bólegi konteyner formasında da shıǵındılarǵa ketedi. Azot, kislorod, geliy, vodorod, argon hám basqalar sıyaqlı hár qıylı gazlar qospası., hawa retinde belgili. Atmosfera háreketleri bul gazlerdıń birdeyligin saqlaydı. Shıģındilardı hám qazilma janar maylardı qosıw, avtomobil shıǵındıları, qurılıs hám buzıw, shıǵındılar, shıǵındıxanalar hám basqa kóplegen faktorlar hawanıń birdeyligine tosqınlıq jasawı múmkin. Bul gazlardıń dárejesi kerekli shegaradan asıp ketkende, hawa pataslanadı jáne bul hawanıń pataslanıwı dep 25 ataladı. Hawanıń pataslanıwın qanday kemeytiwdi talqılawdıń kóplegen usılları bar. Hár jılı millionlap adamlar hawanıń pataslanıwı sebepli dúnyadan ótedi. Biz hár kúni dem alıp atırǵan hawada kóplegen uwlı zatlı hám qáwipli pataslantıratuǵın elementlar bar. Hawanıń pataslanıwın kemeytiw ushın hámme juwapker bolıwı kerek. 1.J ámiyetlik transporttan paydalanıw 2.Elektrikal ı avtomobillerden paydalanıw 3. Ba ģlar payda qılıw 4.Elektr to ģınan tejemli paydalanıw 5.Quyashl ı energiyadan paydalaniw 6.Qayta isleniwge bolatu ģın ónimlerden paydalanıw Download 0.66 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|